علائم کبد چرب چیست؟

بیماری کبد چرب، که ناشی از تجمع بیش از حد چربی در کبد است، یک وضعیت شایع محسوب می‌شود و از آنجا که کبد نقشی حیاتی در پاکسازی خون و سلامت کلی بدن ایفا می‌کند، بروز این بیماری می‌تواند سلامت عمومی را به خطر اندازد. اغلب افراد مبتلا به کبد چرب، هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند و این بیماری برای آنها مشکل حادی ایجاد نمی‌کند. با این وجود، در برخی موارد، کبد چرب می‌تواند منجر به آسیب کبدی شود. خوشبختانه، در بیشتر موارد می‌توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد و یا با ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی، آن را بهبود بخشید. در این مقاله، به بررسی علائم کبد چرب در زنان و مردان، روش‌های تشخیص خانگی، و همچنین راهکارهای درمان و پیشگیری از این بیماری خواهیم پرداخت. اما پیش از آن بد نیست کمی با کبد چرب آشنا شوید:

کبد چرب چیست؟

کبد، به عنوان یکی از اعضای حیاتی بدن، وظایف متعددی از جمله تولید صفرا (برای هضم غذا)، تولید پروتئین، ذخیره آهن، تبدیل مواد مغذی به انرژی، تولید عوامل انعقاد خون (برای بهبود زخم)، تقویت سیستم ایمنی (برای مقابله با عفونت‌ها) و پاکسازی خون از باکتری‌ها و سموم را بر عهده دارد. بیماری کبد چرب، وضعیتی است که با تجمع بیش از حد چربی در کبد مشخص می‌شود. در حالت طبیعی، کبد حاوی مقدار کمی چربی است، اما زمانی که این میزان به ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد برسد، بیماری کبد چرب تشخیص داده می‌شود.

در بسیاری از موارد، کبد چرب مشکل جدی ایجاد نمی‌کند و عملکرد کبد را مختل نمی‌سازد. با این حال، در حدود ۷ تا ۳۰ درصد از افراد مبتلا، بیماری به مرور زمان پیشرفت کرده و وارد مراحل جدی‌تری می‌شود. این پیشرفت طی سه مرحله صورت می‌گیرد:

• استئاتوهپاتیت (کبد چرب گرید ۱): در این مرحله، کبد ملتهب و متورم شده و به بافت آن آسیب می‌رسد.
• فیبروز (کبد چرب گرید ۲): در این مرحله، بافت اسکار (جای زخم) در نواحی آسیب‌دیده کبد تشکیل می‌شود.
• سیروز کبدی (کبد چرب گرید ۳): با پیشرفت فیبروز، بافت اسکار جایگزین بافت سالم کبد می‌شود و عملکرد کبد به شدت کاهش می‌یابد. سیروز کبدی می‌تواند منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود. در واقع، سیروز کبدی نتیجه آسیب گسترده به کبد است که در آن بافت اسکار به طور کامل جایگزین بافت سالم شده و در نهایت می‌تواند عملکرد کبد را به طور کامل از بین ببرد.

دلایل ایجاد کبد چرب

عوامل متعددی در بروز بیماری کبد چرب نقش دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به مقاومت به انسولین، دیابت، سطوح بالای چربی و کلسترول در خون، سندرم متابولیک، کم‌کاری تیروئید، کاهش عملکرد هیپوفیز، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، کاهش وزن سریع، بیماری‌های التهابی روده، عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی، و همچنین مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها و نوشیدنی‌های قندی اشاره کرد. این عوامل می‌توانند به تجمع چربی در کبد و در نتیجه، بروز بیماری کبد چرب منجر شوند.

انواع کبد چرب

به طور کلی دو نوع اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد:

1. کبد چرب الکلی (AFLD)

این نوع بیماری ناشی از مصرف بیش از حد مشروبات الکلی است. مصرف متعادل الکل برای زنان حداکثر یک نوشیدنی در روز و برای مردان حداکثر دو نوشیدنی در روز تعریف می‌شود. تقریباً ۵ درصد از جمعیت ایالات متحده به این نوع کبد چرب مبتلا هستند.

2. کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)

این نوع کبد چرب در افرادی رخ می‌دهد که مصرف الکل بالایی ندارند. این بیماری حدود یک سوم بزرگسالان و یک دهم کودکان در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار داده است. اگرچه علت دقیق کبد چرب غیرالکلی هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل متعددی مانند چاقی و دیابت می‌توانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند.

تشخیص کبد چرب در منزل

تشخیص کبد چرب در منزل با استفاده از روش‌های زیر امکان‌پذیر است، هرچند که این روش‌ها جایگزین تشخیص پزشکی نیستند:

1. نوشیدن یک استکان آبغوره و بررسی واکنش بدن

پر شدن دهان از آب: قند خون بالا
خشک شدن دهان: احتمال مشکل کبدی
کفی و چسبناک شدن دهان: چربی خون بالا
سردرد: احتمال فشار خون بالا
خستگی مداوم: احساس خستگی حتی پس از استراحت کافی، می‌تواند نشانه کبد چرب باشد، به خصوص زمانی که کبد قادر به ذخیره ویتامین‌ها و مواد معدنی نیست.

2. خارش پوست

تجمع نمک‌های صفراوی می‌تواند باعث خارش شدید و مداوم پوست شود.

3. کاهش تمرکز و گیجی

تجمع سموم در بدن ناشی از کبد چرب می‌تواند منجر به گیجی، کاهش حافظه و عدم تمرکز شود.

4. ریزش مو

اختلال در جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی به دلیل کبد چرب می‌تواند باعث ریزش مو شود.

5. بررسی زبان

تغییر رنگ و ظاهر زبان، به ویژه کناره‌های سمت چپ آن (که در طب سنتی مرتبط با کبد است)، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات کبدی باشد. در ادامه به بررسی علائم کبد چرب می‌پردازیم:

علائم کبد چرب چیست؟

افراد مبتلا به کبد چرب اغلب بدون علامت هستند و به همین دلیل، تشخیص خانگی آن تا پیش از رسیدن به مرحله سیروز کبدی دشوار است. در صورت بروز علائم کبد چرب، ممکن است موارد زیر مشاهده شود:

 علائم خطرناک کبد چرب

• درد در ناحیه شکم 
• کاهش اشتها و وزن
• ضعف و خستگی شدید
• حالت تهوع
• خارش پوست، کبودی و خونریزی آسان از علائم کبد چرب
• تیره شدن رنگ ادرار
• روشن شدن رنگ مدفوع
• تورم پاها
• احساس گیجی

علائم کبد چرب در مردان چیست

• بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستی)
• ایجاد ضایعات خوشه‌ای رگ زیر پوست (آنژیوم عنکبوتی)

علائم کبد چرب در چهره

• بالا آمدن با تأخیر پوست پس از نیشگون گرفتن (نشانه‌ای از کم‌آبی و کاهش الاستیسیته پوست)
• ریزش موی منطقه‌ای
• قرمزی شدید کف دست (اریتم کف دست)
• آکنه
• ریزش مو

علائم کبد چرب در زنان چیست

• خشکی چشم
• کم‌خونی
• سندرم پیش از قاعدگی شدید (PMS)

روش درمان و جلوگیری از بیماری کبدچرب

در حال حاضر، هیچ داروی مشخصی برای درمان فوری کبد چرب مورد تأیید قرار نگرفته است. با این حال، اصلی‌ترین رویکرد درمانی، ایجاد تغییرات اساسی در سبک زندگی و رژیم غذایی فرد مبتلا است. برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب و همچنین بهبود وضعیت افراد مبتلا، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

• پرهیز از مصرف الکل: قطع کامل مصرف نوشیدنی‌های الکلی، اولین و مهم‌ترین گام است.
• کاهش وزن: کاهش وزن تدریجی و اصولی، به ویژه برای افراد دارای اضافه وزن یا چاقی، بسیار مؤثر است.
• رژیم غذایی مناسب: پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل، با تأکید بر کاهش مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده و افزایش مصرف فیبر، میوه‌ها و سبزیجات، توصیه می‌شود.
• ورزش منظم: انجام فعالیت‌های ورزشی منظم و متوسط، مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری، به بهبود عملکرد کبد و کاهش چربی آن و درمان کبد چرب در زنان و مردان کمک می‌کند.
• پرهیز از مصرف داروهای مضر برای کبد: مصرف خودسرانه داروها و مکمل‌ها باید قطع شود و در مورد مصرف هرگونه دارو با پزشک مشورت شود.
• کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین و گازدار: این نوشیدنی‌ها حاوی قند زیادی هستند و می‌توانند به تجمع چربی در کبد دامن بزنند.
• مصرف بیشتر میوه و سبزیجات: این مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که برای سلامت کبد مفیدند.
• مصرف آب کافی: نوشیدن روزانه حداقل ۸ لیوان آب به حفظ سلامت عمومی بدن و عملکرد بهتر کبد کمک می‌کند.
• مصرف مکمل‌های کبد چرب: در کنار تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی، برخی مکمل‌ها نیز می‌توانند در بهبود وضعیت کبد چرب مؤثر باشند. از جمله مکمل برای کبد چرب می‌توان به مواردی مانند اسیدهای چرب امگا ۳ (به ویژه EPA و DHA)، ویتامین E، سیلیمارین (موجود در گیاه خار مریم)، کولین و برخی آنتی‌اکسیدان‌ها اشاره کرد. با این حال، مهم است که قبل از مصرف هرگونه مکمل، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود، زیرا مصرف خودسرانه مکمل‌ها ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشد یا عوارض جانبی ایجاد کند. همچنین، مکمل‌ها نباید جایگزین درمان‌های اصلی مانند تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی شوند، بلکه به عنوان یک درمان کمکی در نظر گرفته می‌شوند.

داروخانه آنلاین دارونت