اگر درد در تمام دوره قاعدگی ادامه یابد مربوط به بیماریهای زهدان است. در این حال درد با قاعدگی آغاز می شود. شدت درد مختلف و گاهی آن اندازه است که حال غش به بیمار دست میدهد. درد ممکن است متناوب یا دائمی باشد و گاهی در محل تخمدان ها یا زیر شکم و گاهی به اطراف پشت و رانها انتقال می یابد.
اما الان تپش قلب و شکم درد وجود دارد. برخی بیماریها چون بواسیر، آماس کلیه (نفریت) و واریس که از پیش وجود داشته اند، در این هنگام شدت می کند. علاوه بر اینها قاعدگی بی نظم شده چند روز جلو یا عقب تر از معمول آغاز می گردد. مقدار خون نیز کم و زیاد می شود.
اگر درد به واسطه بیماریهای زهدان باشد، خون دارای لخته است که اغلب خروج یک لخته خون، موقتا درد را آرام می سازد. در دیسمنوره شامهای (غشایی) درد متناوب و شدید بوده، پس از آنکه پاره ای از درون شامۀ زهدان بیرون شد درد آرام میگیرد.
شامه بیرون شده گاهی سه گوش بوده از بافت درون زهدان ساخته شده است که در هر گوشه سوراخی دارد. یکی مربوط به گلوی زهدان و دو تای دیگر مربوط به لوله هاست. رویه بیرونی این شامه (سطح خارجی غشا) خاکستری رنگ و رویه درونی اش کم رنگ، نرم و مانند مخمل دارای موج می باشد. چون تکه ای از این شامه را زیر ریزبین نگاه کنیم، یاخته های آن بزرگ شده و همانند یاخته های رسیدوال می گردند. غده ها درازتر و از هم دور شده و در فواصلشان یاخته های گردی جمع آمده اند. این بیماران اغلب نازا هستند.
