آهن یک ماده معدنی ضروری برای بدن، به ویژه کودکان و نوجوانان است، زیرا در ساخت هموگلوبین نقش حیاتی دارد. هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است که وظیفه حمل اکسیژن از ریه‌ها به تمام بافت‌های بدن را بر عهده دارد. بدون آهن کافی، بدن نمی‌تواند هموگلوبین به اندازه کافی تولید کند و در نتیجه با کمبود گلبول‌های قرمز و کم‌خونی مواجه می‌شود. کم‌خونی در کودکان می‌تواند منجر به مشکلات متعددی مانند خستگی، ضعف، کاهش تمرکز، اختلال در رشد و تکامل و ضعف سیستم ایمنی شود.

انواع مکمل آهن برای کودکان و نوجوانان

مکمل‌های آهن برای کودکان و نوجوانان در اشکال مختلفی تولید می‌شوند تا نیازهای گروه‌های سنی متفاوت را پوشش دهند. این مکمل‌ها به منظور جبران کمبود آهن و درمان کم‌خونی در دسترس هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:

1. قطره آهن: قطره آهن یکی از رایج‌ترین و مناسب‌ترین اشکال مکمل آهن، به ویژه برای نوزادان و کودکان کم سن است. این قطره‌ها معمولاً به همراه یک قطره‌چکان مدرج عرضه می‌شوند که اندازه‌گیری دقیق دوز مصرفی را آسان می‌کند. چه قطره آهن خارجی و چه ایرانی، به دلیل سهولت مصرف، گزینه ایده‌آلی برای نوزادان و کودکان خردسال محسوب می‌شوند.
2. قرص آهن: قرص آهن به دلیل خطر خفگی، برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود. این شکل از مکمل آهن، برای کودکان بالای ۱۰ سال و نوجوانان که قادر به بلعیدن قرص هستند، مناسب‌تر است.
3. شربت آهن کودکان: شربت آهن گزینه مناسبی برای کودکان در بازه سنی ۱ تا ۱۰ سال است. برخی از شربت کم خونی علاوه بر آهن، حاوی مواد مغذی دیگری مانند زینک و ویتامین‌های گروه B نیز هستند. این نوع شربت‌ها برای کودکانی که ممکن است از طریق رژیم غذایی خود به اندازه کافی ویتامین و مواد معدنی دریافت نکنند، بسیار مفیدند. با این حال، اگر کودک فقط به مکمل آهن نیاز دارد، استفاده از قطره آهن (چه خارجی و چه ایرانی) می‌تواند گزینه مناسب‌تری باشد.

برای افزایش جذب آهن در بدن، مصرف همزمان ویتامین C توصیه می‌شود. با توجه به قیمت مناسب ویتامین C، می‌توان آن را به همراه قطره یا شربت آهن مصرف کرد تا جذب آهن بهبود یابد.

شربت آهن کودکان و نوجوانان

شربت آهن کودکان به تقویت سیستم ایمنی، افزایش تمرکز و حافظه، بهبود رشد بافت‌ها و پیشگیری از کم‌خونی کمک می‌کند و به شکل شربت، قطره و قرص عرضه می‌شود. انتخاب نوع مکمل آهن باید بر اساس سن و نیاز کودک باشد؛ معمولاً قطره آهن برای نوزادان و شربت برای کودکان بالای یک سال مناسب است. مصرف قرص و شربت آهن برای کودکان و نوجوانان می‌تواند همراه یا بدون غذا باشد.

فوائد مصرف شربت آهن برای کودکان و نوجوانان

• افزایش اشتها
• کمک به رشد و نمو بهتر
• درمان علائم کم‌خونی در کودکان
• رفع کم‌خونی ناشی از فقر آهن
• افزایش انرژی
• بهبود عملکرد شناختی
• افزایش گلبول‌های قرمز و تقویت خون‌رسانی به بدن
• تقویت سیستم ایمنی
• افزایش سلامت عمومی بدن

لزوم دریافت قطره آهن کودک

آیا نوزادان مقادیر کافی آهن را از شیر مادر دریافت می‌کنند؟

بطور کلی لزوم مصرف قطره آهن کودک به شرایط فردی و توصیه پزشک بستگی دارد. نباید خودسرانه اقدام به مصرف آن کرد. اما دانستن این نکات خالی از لطف نیست، شیرمادر حاوی مقدار کمی آهن است بنابراین نوزادانی که انحصارا از شیرمادر تغذیه می‌کنند، بیشتر از نوزادانی که با شیرخشک غنی شده با آهن تغذیه می‌شوند، نیاز به مصرف قطره آهن دارند.

بیشتر نوزادان تا 6 ماهگی مقادیر کافی آهن را در بدن خود ذخیره دارند اما از آن به بعد به یک منبع خارجی آهن غیر از شیرمادر احتیاج دارند، بنابراین لزوم مصرف قطره آهن بعد از 6 ماهگی نمود پیدا می‌کند. از 4 یا 6 ماهگی به بعد، نیاز نوزاد به آهن را می‌توان از طریق قطره آهن، افزودن غذاهای غنی از آهن و غلات غنی‌شده با آهن تامین نمود.

برای مطالعه بیشتر: مقاله “دشمن کم خونی کودک” را مطالعه بفرمائید.

قطره آهن را از چند ماهگی باید داد؟

تعیین زمان شروع مصرف قطره آهن در کودکان بر اساس توصیه پزشک و شرایط هر کودک متفاوت است. اما به طور کلی، مرسوم است که:

1. از 4 تا 6 ماهگی: در این سن، ذخایر آهن بدن نوزاد به تدریج کاهش می‌یابد. بنابراین، اغلب پزشکان شروع مصرف قطره آهن را از 4 تا 6 ماهگی توصیه میکنند. برای نوزادان سالمی که با وزن طبیعی متولد می‌شوند، مصرف قطره آهن از پایان 6 ماهگی، هم‌زمان با شروع تغذیه تکمیلی توصیه می‌گردد. چنانچه به علت اختلال رشد کودک، تغذیه تکمیلی بین 4 تا 6 ماهگی شروع شود، قطره آهن می‌بایست هم‌زمان با شروع غذای کمکی به نوزاد داده شود.
2. در موارد خاص زودتر: کودکانی که مستعد کمبود آهن هستند (مانند نوزادان نارس یا با وزن کم) ممکن است از زمان تولد یا 2-3 ماهگی نیاز به مصرف قطره آهن داشته باشند. در این موارد، پزشک زمان شروع را زودتر تعیین میکند.
3. تا 12-24 ماهگی: معمولاً مصرف قطره آهن تا 12-24 ماهگی ادامه پیدا میکند. زیرا کودکان در این سنین به آهن بیشتری نیاز دارند.

در هر صورت، زمان دقیق شروع و پایان مصرف قطره آهن باید بر اساس ارزیابی پزشک و شرایط هر کودک تعیین شود. مشورت با پزشک متخصص کودکان در این زمینه ضروری است.

آیا مدت زمان مصرف قطره آهن کودکان باید به طور دائم باشد؟

خیر، مصرف قطره آهن کودکان معمولاً به صورت موقتی و محدود به مدت زمان خاصی است. بر اساس دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توصیه می‌شود دادن قطره آهن به کودکان تا پایان 2 سالگی ادامه یابد.
در موارد کمبود آهن، پزشک مصرف قطره آهن را برای مدت محدود تجویز میکند، معمولاً 2-3 ماه. این زمان کافی است تا سطح آهن به حد مطلوب برسد.

در هر بار چند قطره آهن به نوزاد بدهیم؟

مقدار قطره آهن مصرفی روزانه برای کودکان با توجه به سن و وزن آنها هنگام تولد متفاوت است. پزشک متخصص کودکان مقدار مناسب را بر اساس نیاز هر کودک تجویز میکند. اما به طور کلی می توان گفت:

• نوزاد سالم با وزن نرمال هنگام تولد: به ازای هر کیلوگرم وزن بدن کودک، 1 میلی گرم
• نوزاد با وزن کمتر از 2.5 کیلوگرم : به ازای هر کیلوگرم وزن کودک، 2 میلی گرم
• نوزاد با وزن کمتر از 1.5 کیلوگرم: به ازای هر کیلوگرک وزن کودک، 3 تا میلی گرم

این مقادیر تقریبی هستند و ممکن است پزشک بر اساس شرایط هر کودک، مقدار متفاوتی را تجویز کند.

مقدار مجاز مصرف شربت آهن کودکان و نوجوانان در روز

نیاز کودکان و نوجوانان به مصرف قطره آهن و شربت آهن، بسته به سن و نیازهای بدن آن‌ها متفاوت است؛ بااین‌حال، مقادیر زیر به‌طورکلی توصیه می‌شود:

• ۱ تا ۳ سالگی: ۷ میلی‌گرم آهن در روز
•  ۴ تا ۸ سال: ۱۰ میلی‌گرم آهن در روز
•  ۹ تا ۱۳ سال: ۸ میلی‌گرم آهن در روز

توصیه می‌گردد برای اثرگذاری بیشتر مکمل‌های آهن در تمام گروه سنی از مصرف آنتی‌اسیدها، لبنیات، چای یا قهوه 2 ساعت قبل یا بعد از مصرف مکمل خودداری کنید، زیرا این موارد موجب کاهش اثربخشی آهن می‌شوند.

علائم کمبود آهن در کودکان

کمبود آهن در کودکان و نوجوانان می‌تواند منجر به کم‌خونی شود که با علائم مختلفی خود را نشان می‌دهد. در صورت مشاهده این علائم، لازم است با پزشک مشورت شود و در صورت لزوم، مصرف مکمل‌های آهن مانند شربت آهن برای کودکان و قطره آهن برای نوزادان آغاز گردد. علائم شایع کمبود آهن و کم‌خونی در کودکان و نوجوانان عبارتند از:

• خستگی و ضعف: این دو علامت از شایع‌ترین نشانه‌های کمبود آهن هستند. کودک ممکن است به راحتی خسته شود، انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های روزانه نداشته باشد و احساس ضعف عمومی کند.
• رنگ‌پریدگی پوست: کاهش میزان هموگلوبین (پروتئین حامل اکسیژن در خون که حاوی آهن است) باعث رنگ‌پریدگی پوست، به خصوص در صورت، لب‌ها و بستر ناخن‌ها می‌شود.
• تپش قلب سریع: در صورت کمبود آهن، قلب برای جبران کمبود اکسیژن رسانی به بافت‌ها، مجبور به تپش سریع‌تر می‌شود.
• سرگیجه و سردرد: کمبود اکسیژن در مغز می‌تواند منجر به سرگیجه و سردرد شود.
• مشکلات یادگیری و تمرکز: آهن نقش مهمی در عملکرد شناختی و رشد مغز دارد. کمبود آن می‌تواند باعث اختلال در تمرکز، حافظه و یادگیری شود و در نتیجه عملکرد تحصیلی کودک را تحت تأثیر قرار دهد.
• بی‌اشتهایی: کمبود آهن می‌تواند باعث کاهش اشتها و در نتیجه کاهش دریافت مواد مغذی ضروری برای رشد و تکامل کودک شود.
• رشد و نمو ضعیف: آهن برای رشد و تکامل طبیعی بدن ضروری است. کمبود آن می‌تواند منجر به تأخیر در رشد فیزیکی و ذهنی کودک شود.

عوارض مصرف شربت آهن برای کودکان

مصرف شربت آهن در کودکان ممکن است برخی عوارض جانبی را به همراه داشته باشد که عبارتند از:

• مصرف قطره آهن ممکن است باعث ایجاد تهوع و استفراغ در کودک شود.
•  آهن می تواند باعث سفت شدن مدفوع و یبوست در کودک شود.
•  سیاه شدن دندان‌ها
•  برخی کودکان ممکن است پس از مصرف قطره آهن دچار کرامپ و درد شکمی شوند.
•  مصرف قطره آهن ممکن است باعث ایجاد رنگ سیاه در مدفوع کودک شود که نگران کننده نیست.
•  در موارد نادر، برخی کودکان ممکن است دچار حساسیت پوستی به آهن شوند.

آیا شربت آهن باعث سیاهی دندان کودک میشود

بله، مصرف طولانی مدت شربت آهن میتواند باعث سیاه شدن دندانهای کودک شود. این به چند دلیل اتفاق میافتد:

آهن موجود در شربت میتواند به صورت رسوب در سطح مینای دندان باقی بماند و باعث ایجاد لکه‌های سیاه رنگ روی دندان و تغییر رنگ لثه‌ها به قهوه‌ای یا سیاه شود.
در مواردی که شربت آهن بلع شود، آهن جذب شده میتواند باعث تغییر رنگ داخل دندان نیز شود.
این تغییرات رنگ معمولاً موقتی هستند و با قطع مصرف شربت آهن و مراقبتهای دندانی مناسب، میتوان آنها را برطرف کرد. علاوه بر آن با رویش دندان‌های جدید سیاهی کاملا رفع خواهد شد.

چگونه میتوان از سیاهی دندان بعد از قطره آهن جلوگیری کرد

برای جلوگیری از سیاهی دندان کودک در اثر مصرف قطره آهن، میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
1. استفاده از فرم قطره به جای شربت: قطره آهن معمولاً باعث لکه کمتری روی دندان و لثه میشود نسبت به شربت آهن.
2. تنظیم زمان مصرف قطره: مصرف قطره آهن را در فاصله زمانی دورتر از مسواک زدن قرار دهید تا احتمال تماس آهن با دندان کاهش یابد.
3. شستشوی دهان پس از مصرف: پس از مصرف قطره آهن، به کودک کمک کنید تا دهان و دندانهایش را به خوبی با آب بشوید.
4. استفاده از خمیردندان سفید کننده: در صورت بروز لکه های سیاه روی دندان، استفاده از خمیردندان سفیدکننده ممکن است به از بین بردن آنها کمک کند.
5. حل کردن قطره‌ی آهن با آب یا آبمیوه: در کودکانی که قادر به نوشیدن مایعات به کمک نی هستند، می‌توان هر دوز از قطره آهن را در آب یا آبمیوه مخلوط نمود و سپس آن‌را مصرف کنند. در این صورت، از تماس قطره اهن با دندان‌ها جلوگیری می‌شود.

با رعایت این نکات، میتوان تا حد زیادی از سیاه شدن دندانهای کودک در اثر مصرف قطره آهن جلوگیری کرد. در صورت بروز مشکل، حتما با دندانپزشک مشورت نمایید.

آیا مصرف آهن موجب دلدرد می‌شود؟

بله در بعضی از افراد مصرف مکمل آهن موجب دلدرد می‌شود این امر به دلایل زیر ایجاد می‌شود : آهن موجود در مکمل ها می تواند باعث تحریک معده و روده‌های کودک و ایجاد درد و ناراحتی شود. همچنین بعضی کودکان ممکن است قادر به جذب مقادیر زیاد آهن نباشند و این امر منجر به ناراحتی‌های گوارشی می شود.

آیا قطره آهن مدفوع را سیاه می کند؟

نتایج تحقیقات نشان داده است که مصرف قطره آهن می‌تواند موجب سفت شدن و تغییر رنگ مدفوع به رنگ تیره و تقریبا سیاه (در واقع سبز تیره) شود. اما جای نگرانی نیست چرا که این یک عارضه طبیعی برای مصرف مکمل آهن است.

آیا قطره آهن خواب آور است؟

خیر، قطره آهن معمولاً خواب آور نیست. قطره آهن یک مکمل آهن است که برای درمان کم خونی ناشی از کمبود آهن تجویز می‌شود. احساس ضعف و خواب آلودگی مفرط از جمله علائم ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن در نوزادان و کودکان است. این قطره ها معمولاً حاوی آهن و مواد معدنی دیگر هستند و برای افزایش سطح آهن خون مصرف می‌شوند.

آیا قطره آهن اشتها آور است؟

بله ، کم‌اشتهایی از علائم معمول کم‌خونی ناشی از فقر آهن در کودکان است و می‌توان چنین گفت که مصرف قطره آهن به دلیل تنظیم سطح آهن بدن، اشتها را افزایش می‌دهد. البته این تأثیر در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد.

فرم آهن به کار رفته در شربت آهن

فرم آهن‌های بکار رفته در شربت آهن با میزان عوارض گوارشی و تاثیری که بر سیاهی دندان دارند سنجیده می‌شوند. برای مثال، مکمل‌های تغذیه‌ای با آهن سوکروزومیال یا لیپوزومال، از جمله محصولاتی هستند که با توجه به نوع فناوری ساخت و به واسطه پوششی که آهن را احاطه می‌کند، با کم‌ترین میزان احتمال بروز عارضه گوارشی و سیاه شدن دندان به دنبال مصرف قطره آهن همراهند.

قیمت شربت آهن

قیمت تمامی مکمل‌های  آهن با توجه به برند، شرکت سازنده، نوع بسته بندی و ترکیبات و میزان دوز با یکدیگر متفاوت است. تعیین قیمت نهایی توسط سازمان غذا و دارو ارزیابی شده و قیمت هر یک از محصولات با دلایل و مستندات مورد نیاز است. شما می‌توانید لیست قیمت شربت آهن از انواع برندهای ایرانی و خارجی را در وبسایت دارونت مشاهده نمایید.

بهترین شربت آهن برای کودکان

شاید بهترین شربت آهن از دید کودکان، شربت‌های طعم دار باشند. البته حین خرید باید به نوع آهن بکار رفته در شربت نیز توجه گردد.

خرید شربت آهن از دارونت

شما می‌توانید شربت آهن را به آسانی و با اطمینان از داروخانه اینترنتی دارونت تهیه کنید اگر تا کنون از دارونت خرید نداشته‌اید می‌توانید با کد تخفیف daru10 با 10 درصد تخفیف اقدام به خرید شربت آهن کنید، شما به عنوان کاربر بدون نیاز به مراجعه حضوری به داروخانه می‌توانید از طریق سایت دارونت در مورد انواع مکمل های غذایی و دارویی، مکمل‌های تخصصی مشاوره بگیرید، انتخاب کنید و به آسانی خرید کنید.