تقویت ماتریکس ناخن یکی از مهمترین مسائلی است که نباید از آن چشم پوشی کرد. ماتریکس ناخن، ناحیهای است که رشد ناخنها از آن شروع میشود و برای داشتن ناخنهای سالم و قوی، تقویت این بخش بسیار اهمیت دارد. برای تقویت ماتریکس ناخن، مصرف مواد مغذی مانند ویتامینهای A، C، D، و E، همراه با بیوتین و مواد معدنی همچون آهن، روی و منیزیم ضروری است. همچنین، رعایت بهداشت مناسب ناخنها، مرطوب نگه داشتن آنها و اجتناب از استفادهی بیش از حد از مواد شیمیایی و لاکها میتواند به تقویت و سلامت ماتریکس ناخن کمک کند. افزودن مکملهای تغذیهای و مصرف غذاهای غنی از پروتئین نیز تاثیر بسزایی در بهبود وضعیت رشد ناخنها دارد.
سندرم ناخن شکننده چیست؟
سندرم ناخن شکننده (Brittle Nail Syndrome) یک وضعیت پزشکی است که در آن ناخنها به طور غیرعادی شکننده، ضعیف و آسیبپذیر میشوند. این سندرم میتواند به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، کمبودهای تغذیهای، و بیماریهای زمینهای رخ دهد.
علائم سندرم ناخن شکننده
شکستگی مکرر ناخنها: ناخنها به راحتی میشکنند یا ترک میخورند.
نازک شدن ناخنها: ضخامت ناخنها کاهش مییابد و به نظر نازک و ضعیف میآیند.
لایهلایه شدن: لایههای سطحی ناخنها جدا شده و به صورت پوستهپوسته در میآیند.
ناهمواری و خطوط: روی سطح ناخنها ممکن است خطوط و ناهمواریهای عمودی یا افقی دیده شود.
خشکی و زبری: سطح ناخنها خشک و زبر میشود و از لطافت طبیعی خود برخوردار نیست.
شکنندگی و انعطافپذیری کم: ناخنها انعطافپذیری کمتری دارند و به راحتی خم یا شکسته میشوند.
تغییر رنگ: ناخنها ممکن است تغییر رنگ داده و به زردی، سفیدی یا رنگهای غیرطبیعی دیگری درآیند.
جدا شدن از بستر ناخن: در موارد شدید، ناخنها ممکن است از بستر ناخن جدا شوند (اونیکولیز).
دلایل
سندرم ناخن شکننده میتواند به علتهای مختلفی بروز کند، از جمله:
کمبود مواد مغذی: کمبود ویتامینها مانند ویتامین A، C، D، E و مواد معدنی (مانند آهن، روی، منیزیم) میتواند منجر به شکنندگی ناخنها شود.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: استفاده مکرر از مواد شوینده، لاکپاککنهای حاوی استون و سایر مواد شیمیایی میتواند ناخنها را ضعیف کند.
عوامل ژنتیکی: برخی افراد به صورت ژنتیکی مستعد شکنندگی ناخنها هستند.
بیماریهای زمینهای: بیماریهایی مانند هیپوتیروئیدی یا هایپرتیروئیدیسم، آنمی، دیابت، و اختلالات هورمونی میتوانند باعث بروز این سندرم شوند.
افزایش سن: با افزایش سن، ناخنها تمایل به نازکتر و شکنندهتر شدن دارند.
مدیریت و درمان
برای مدیریت سندرم ناخن شکننده، میتوان از روشهای زیر استفاده کرد:
مصرف مکملهای تغذیهای: مصرف مکملهای حاوی بیوتین، ویتامینها و مواد معدنی میتواند به تقویت ماتریکس ناخن کمک کند.
مرطوب نگه داشتن ناخنها: استفاده از کرمها و روغنهای مرطوبکننده میتواند خشکی ناخنها را کاهش دهد.
اجتناب از مواد شیمیایی: کاهش استفاده از مواد شیمیایی قوی و استفاده از دستکش هنگام کار با مواد شوینده.
مراقبت مناسب از ناخنها: کوتاه نگه داشتن ناخنها، استفاده از سوهان نرم و اجتناب از مانیکورهای تهاجمی.
در صورت بروز علائم شدید یا مداوم، مشاوره با پزشک یا متخصص پوست برای بررسی دقیقتر و دریافت درمان مناسب توصیه میشود.
علت ناخنهای شکننده و ضعیف
ناخنهای شکننده و ضعیف میتوانند به دلایل مختلفی بروز کنند که به دو شکل اصلی تقسیم میشوند: شکل اولیه ایدیوپاتیک و شکستگی ناخن ثانویه به علتهای مختلف.
شکنندگی ناخن ایدیوپاتیک (سندرم ناخن شکننده)
این نوع از شکنندگی، شایعترین علت شکستگی ناخنهاست و تقریباً منحصراً در ناخنهای انگشت دست دیده میشود. در زنان، پلهای کراتینوسیت بینسلولی از نظر ساختاری ضعیفتر از مردان است که میتواند دلیل شیوع بیشتر این مشکل در زنان باشد. علاوه بر این، ناخنهای نرمال حاوی ۵ درصد لیپید هستند و با افزایش سن، میزان کلسترول سولفات NP کاهش مییابد، بهویژه در زنان یائسه، که نشاندهنده نقش مهم لیپیدها در ایجاد شکستگی ناخن است. برخی از مقالات، کاهش محتوای آب در صفحه ناخن (۱۶ درصد) را به عنوان علت احتمالی شکستگی ناخن شناسایی کردهاند. در مقابل، مطالعات دیگر هیچ تفاوت قابل توجهی در محتوای آب ناخنهای شکننده در مقایسه با ناخنهای معمولی پیدا نکردهاند.
شکنندگی ناخن وضعیت تهدیدکننده زندگی محسوب نمیشود. با این حال، میتواند تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد و ممکن است فعالیتهای روزانه و مسئولیتهای شغلی او را مختل کند. اونیکورکسیس ایدیوپاتیک معمولاً خفیفتر از اونیکورکسیس مرتبط با بیماریهای التهابی ماتریکس ناخن، مانند لیکن پلان است. بهبود بالینی عمده ممکن است مدت زمان قابل توجهی طول بکشد، به ویژه با توجه به رشد آهسته صفحه ناخن که در محدوده ۰.۵-۱.۲ میلیمتر در هفته است. همچنین، بسیاری از شرایط سیستمیک مزمن میتوانند سبب اونیکورکسیس شوند و بهبود این وضعیت را پیچیدهتر کنند.
شکستگی ناخن ثانویه
شکستگی ناخن ثانویه میتواند به علل مختلفی از جمله کمبود مواد مغذی، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، بیماریهای زمینهای و عادات نادرست مراقبت از ناخن باشد. کمبود ویتامینها و مواد معدنی مانند ویتامینهای A، C، D، E، بیوتین، آهن، روی و منیزیم میتواند باعث شکنندگی ناخنها شود. استفاده مکرر از مواد شوینده، لاکپاککنهای حاوی استون و سایر مواد شیمیایی نیز میتواند ناخنها را ضعیف کند. بیماریهایی مانند کمکاری یا پرکاری تیروئید، آنمی، دیابت و اختلالات هورمونی نیز میتوانند باعث بروز این سندرم شوند.
درمان شکستگی ناخن ثانویه معمولاً شامل تغییرات در سبک زندگی و مراقبتهای خاص است. مصرف مکملهای تغذیهای، استفاده از کرمها و روغنهای مرطوبکننده، کاهش استفاده از مواد شیمیایی قوی و مراقبت مناسب از ناخنها میتواند به بهبود وضعیت کمک کند. در صورت بروز علائم شدید یا مداوم، مشاوره با پزشک یا متخصص پوست برای بررسی دقیقتر و دریافت درمان مناسب توصیه میشود.
درمان ناخنهای شکننده
درمانهای محدودی برای ناخنهای شکننده وجود دارد و اصولاً شامل کشف و درمان بیماریهای زمینهای است. در مورد شکستگی ناخن ثانویه، درمان باید بر اساس علت اولیه باشد. این درمانها شامل مدیریت بیماری پوستی یا سیستمیک، اجتناب از تروما و آلرژنها/محرکها، محدود کردن تماس با آب و مواد شوینده، و استفاده منظم از مواد نرمکننده است. با این حال، اکثر بیمارانی که برای شکستگی ناخن مشاوره میکنند، از شکستگی ناخن ایدیوپاتیک رنج میبرند.
مکملهای خوراکی و ویتامینها در تقویت ماتریکس ناخن چه تاثیری دارند؟
مکملهای خوراکی شامل ویتامینها (به ویژه بیوتین یا ویتامین B7)، عناصر کمیاب و اسیدهای آمینه (به ویژه سیستئین) در بهبود شکنندگی ناخنهای ایدیوپاتیک و تقویت ماتریکس ناخن مفید گزارش شدهاند. یکی از محصولات مفید در این زمینه، سوپرابیون زینک پلاس است که حاوی زینک، ماده معدنی اصلی مؤثر برای ناخن و تقویت ماتریکس ناخن است. زینک در رشد و تقسیم سلولی نقش دارد و چون سلولهای تشکیلدهنده ناخنها بسیار سریع رشد کرده و تقسیم میشوند، نیاز مداوم به زینک دارند. فولیکاسید و ویتامین B12 نیز با پیشگیری و درمان کمخونی، از علائم آن شامل شکنندگی ناخنها جلوگیری میکنند. بیوتین موجود در این محصول نیز برای سلامت ناخنها و تقویت ماتریکس ناخن بسیار مؤثر است.
نقش بیوتین در تقویت ماتریکس ناخن
بیوتین یک ویتامین محلول در آب است که در چندین غذا مانند غلات، گردو، بادام زمینی، شیر و زرده تخممرغ وجود دارد. این ویتامین توسط باکتریهای روده نیز سنتز میشود و در بیوسنتز کراتین و کراتینوسیتهای نگهدارنده سیمان بینسلولی نقش دارد. بیوتین به عنوان گروه پروتزی از چندین آنزیم ضروری عمل میکند.
مطالعات بالینی و میکروسکوپ الکترونی نشان دادهاند که مصرف مکمل بیوتین میتواند بهبود قابلتوجهی در سفتی و سختی ناخنها و تقویت ماتریکس ناخن ایجاد کند. دوز توصیهشده بیوتین معمولاً ۵-۱۰ میلیگرم در روز برای مدت ۳-۶ ماه است. با این حال، مصرف زیاد بیوتین (بیش از ۱۰ میلیگرم در روز) میتواند نتایج آزمایشات آزمایشگاهی را به طور کاذب بالا یا پایین بیاورد. تستهای تروپونین، تیروئید، پرولاکتین و بارداری از جمله مواردی هستند که اغلب تحت تأثیر قرار میگیرند.
بیوتین میتواند با آزمایشهایی که از فناوری بیوتین-استرپتاویدین استفاده میکنند تداخل داشته باشد. برهمکنش بین بیوتین و استرپتاویدین پایهای برای بسیاری از سنجشهای ایمنی مبتنی بر بیوتین است، و این ایمونواسیها زمانی که برای تجزیه و تحلیل نمونهای حاوی بیوتین استفاده میشوند، در برابر تداخل آسیبپذیر هستند.
هشدار FDA
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تاکید کرده است که پزشکان باید در هر ویزیت، فهرستی بهروز از داروها، شامل ویتامینها و مکملهای غذایی و دوزهای آنها را دریافت کنند. این امر بهویژه مهم است زیرا بیماران ممکن است از خطرات مرتبط با بیوتین آگاه نباشند.
نکات کلیدی در مراقبت از ناخنهای شکننده
اجتناب از تروما و محرکها: کاهش تماس با مواد شیمیایی قوی، استفاده از دستکش هنگام کار با مواد شوینده و پرهیز از مانیکورهای تهاجمی.
استفاده منظم از نرمکنندهها: کرمها و روغنهای مرطوبکننده میتوانند خشکی ناخنها را کاهش دهند.
محدود کردن تماس با آب: ناخنها را کمتر در معرض آب قرار دهید تا از خشک شدن و شکنندگی آنها جلوگیری کنید.
مصرف مکملهای تغذیهای: مصرف ویتامینها و مواد معدنی میتواند به تقویت ماتریکس ناخن کمک کند.
در صورت بروز علائم شدید یا مداوم، مشاوره با پزشک یا متخصص پوست برای بررسی دقیقتر و دریافت درمان مناسب توصیه میشود.
گفتار پایانی
تقویت ماتریکس ناخن برای داشتن ناخنهای سالم و قوی امری ضروری است که نیازمند توجه به عوامل مختلفی از جمله تغذیه مناسب، مراقبت صحیح و پیشگیری از آسیبهای محیطی است. با مصرف مواد مغذی مانند ویتامینهای A، C، D، E، بیوتین و مواد معدنی مانند روی و آهن، میتوان به رشد و استحکام ناخنها کمک کرد. این مواد مغذی نقش حیاتی در بیوسنتز کراتین و دیگر پروتئینهای ضروری برای ناخنها ایفا میکنند. همچنین، مصرف مکملهای غذایی و استفاده از محصولات حاوی این ویتامینها و مواد معدنی میتواند در بهبود وضعیت ناخنهای شکننده و ضعیف مؤثر باشد.
علاوه بر تغذیه، مراقبتهای روزانه نیز نقش مهمی در تقویت ماتریکس ناخن دارند. استفاده از مرطوبکنندهها و روغنهای مناسب برای ناخن و کوتیکول، اجتناب از مواد شیمیایی قوی و محدود کردن تماس با آب و شویندهها میتواند از خشکی و آسیب دیدن ناخنها جلوگیری کند. همچنین، رعایت بهداشت مناسب و اجتناب از عادات نادرست مانند جویدن ناخنها و انجام مانیکورهای تهاجمی میتواند به حفظ سلامت و استحکام ناخنها کمک کند. به طور کلی، ترکیبی از تغذیه صحیح و مراقبتهای مناسب میتواند نقش مهمی در تقویت ماتریکس ناخن و بهبود سلامت کلی ناخنها داشته باشد.
