احساس ناخوشایندی است که پس از یک خواب شبانه چند ساعته، با اشتیاق و انرژی فراوان از رختخواب برخیزید تا روز خود را شروع کنید، اما ناگهان متوجه میشوید که سرگیجه دارید و حتی حرکت کردن یا بلند شدن از بستر برایتان دشوار است. این حالت نه تنها باعث کلافگی شما میشود، بلکه اگر به طور مداوم در بیشتر روزها تکرار شود، میتواند نگرانیهای جدیتری را به همراه داشته باشد. سرگیجه صبحگاهی میتواند دلایل متعددی داشته باشد و تشخیص دقیق علت آن نیازمند بررسی کامل وضعیت سلامتی شما است.
در این مقاله از مجله دارونت، قصد داریم به طور جامع به بررسی این موضوع بپردازیم و دلایل مختلف بروز سرگیجه صبحگاهی را به تفصیل مورد بحث قرار دهیم. این دلایل میتوانند شامل مشکلاتی در سیستم تعادل بدن، اختلالات خواب، کمبود برخی مواد مغذی در بدن، یا حتی مشکلات مربوط به فشار خون باشند. همچنین روشهای مؤثر برای پیشگیری و درمان این وضعیت را نیز معرفی خواهیم کرد تا بتوانید با آرامش خاطر و انرژی کامل، روز خود را آغاز کنید.
کم آبی بدن
افرادی که در طول شب کم آب هستند، گاهی اوقات با احساس سرگیجه از خواب بیدار می شوند. سایر علائم کم آبی بدن می تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس تشنگی
- خستگی
- سردرد
- خشکی دهان و لب
- دلایل کم آبی بیدار شدن از خواب می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ننوشیدن مایعات کافی در طول روز
- خوابیدن در محیط گرم
- مصرف بیش از حد الکل
- بیماری هایی که باعث استفراغ و اسهال می شوند
- مصرف داروهایی که باعث می شود فرد بیشتر ادرار کند
- نوشیدن بیش از حد نوشیدنی های کافئین دار، که باعث می شود فرد بیشتر ادرار کند.
فشار خون پایین
فشار خون پایین یا افت فشار خون می تواند در برخی افراد باعث سرگیجه شود.
همچنین هنگامی که فرد از حالت درازکش یا نشسته به حالت ایستاده تغییر می کند، فشار خون می تواند به طور ناگهانی کاهش یابد، به عنوان مثال، هنگامی که صبح از رختخواب خارج می شود. این افت ناگهانی فشار خون، افت فشار خون وضعیتی یا ارتواستاتیک نامیده می شود.
علائم افت فشار خون وضعیتی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سرگیجه
- احساس سبکی سر
- تاری دید
- غش کردن
- سقوط
فشار خون پایین گاهی اوقات می تواند نشانه بیماری دیگری مانند بیماری پارکینسون یا بیماری آدیسون باشد. استراحت طولانی مدت در رختخواب و برخی داروها مانند بتا بلوکرها نیز می توانند باعث کاهش فشار خون شوند.
برای افرادی که افت فشار خون وضعیتی را تجربه می کنند، ایستادن یا بلند شدن از رختخواب به آرامی و به تدریج می تواند به جلوگیری از سرگیجه یا غش کمک کند. پوشیدن جوراب های فشرده در طول روز نیز ممکن است به برخی افراد کمک کند.
اگر یک دارو باعث فشار خون پایین شود، پزشک ممکن است تغییر دوز یا تغییر دارو را به داروی دیگری توصیه کند. درمان هر گونه بیماری زمینه ای نیز می تواند به پیشگیری از علائم فشار خون پایین کمک کند.
قند خون پایین
سرگیجه صبحگاهی می تواند نشانه ای از قند خون پایین یا هیپوگلیسمی باشد. قند خون پایین در افراد مبتلا به دیابت، به ویژه در افرادی که انسولین مصرف می کنند، بیشتر از افراد سالم است.
در افراد مبتلا به دیابت، دلایل کاهش قند خون می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف بیش از حد انسولین یا سایر داروهای دیابت
- حذف وعده های غذایی یا کم خوردن
- فعالیت بدنی شدید
- مصرف بیش از حد الکل
علائم قند خون پایین می تواند شامل موارد زیر باشد:
- لرزش یا لرزش
- سردرد
- خستگی
- تاری دید
- مشکل در تمرکز یا گیجی
- تعریق بیش از حد
با این حال، هر کسی ممکن است قند خون پایین را تجربه کند، و ممکن است همیشه دلیل واضحی وجود نداشته باشد. افرادی که به طور منظم علائم قند خون پایین را تجربه می کنند باید به پزشک مراجعه کنند.
لابیرنتیت (عفونت گوش داخلی)
لابیرنتیت یک عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش داخلی است که می تواند منجر به سرگیجه شود. این عفونت باعث التهاب ساختارهای ظریف گوش داخلی یا لابیرنت می شود که نقش مهمی در حفظ تعادل فرد دارد. لابیرنتیت گاهی اوقات می تواند ایستادن یا سرپا ماندن را برای فرد دشوار کند، به خصوص هنگام برخاستن از رختخواب.
سایر علائم لابیرنتیت می تواند شامل موارد زیر باشد:
- گوش درد
- سردرد
- صدای زنگ یا زمزمه در گوش
- تاری یا دوبینی
- حالت تهوع یا استفراغ
لابیرنتیت بیشتر به دلیل عفونت ویروسی است و اغلب به دنبال سرماخوردگی یا آنفولانزا رخ می دهد. درمان معمولاً شامل استراحت و نوشیدن مایعات فراوان است.
برای افرادی که علائم شدیدتری دارند، پزشک ممکن است داروهایی را برای کاهش سرگیجه و حالت تهوع توصیه کند. همچنین اگر علت آن عفونت باکتریایی باشد، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کنند.
اگر سرماخوردگی یا مشکلات سینوسی دارید، ممکن است متوجه شدید که سرگیجه بدتر می شود زیرا مایع اضافی و تورم در سینوسهایتان وجود دارد که به گوش داخلی مرتبط هستند.
داروها
برخی از داروها می توانند به عنوان یک عارضه جانبی باعث سرگیجه شوند. این داروها عبارتند از:
- آنتی بیوتیک ها
- دیورتیک ها
- مسکن های مبتنی بر مواد افیونی
- ضد صرع
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد روان پریشی
- داروهای ضد رتروویروسی
اگر فردی از دارویی استفاده می کند که فکر می کند باعث سرگیجه صبحگاهی می شود، باید با پزشک خود صحبت کند. ممکن است پزشک تغییر دوز یا تغییر روش درمانی دیگر را توصیه کند.
آپنه انسدادی خواب
آپنه انسدادی خواب (OSA) یک اختلال خواب است که گاهی اوقات می تواند باعث سرگیجه صبحگاهی شود. OSA زمانی اتفاق می افتد که تنفس فرد در طول خواب به طور مکرر قطع یا مسدود می شود. این وقفه ها خواب را مختل می کند و می تواند بر سطح اکسیژن خون تأثیر بگذارد.
سایر علائم OSA می تواند شامل منبع مورد اعتماد باشد:
- خروپف بلند و نفس نفس زدن هنگام خواب
- نیاز به دفع ادرار بیشتر در طول شب
- خشکی دهان و سردرد در صبح
- مشکلات تمرکز و حافظه
- خستگی مفرط در طول روز
در دراز مدت، OSA ممکن است خطر ابتلا به چندین بیماری مزمن مانند مشکلات قلبی، دیابت و آسم را در فرد افزایش دهد.
چگونه سرگیجه صبحگاهی را کاهش دهیم
برخی از مداخلات سبک زندگی ممکن است به پیشگیری یا کاهش سرگیجه صبحگاهی کمک کند. این شامل:
- نوشیدن مایعات زیاد برای هیدراته ماندن
- ترک سیگار
- کاهش مصرف الکل
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم
- اجتناب از نوشیدنی های کافئین دار در عصر
- خواب کافی
- انجام ورزش منظم
- کاهش و مدیریت استرس
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
افرادی که گهگاه با سرگیجه از خواب بیدار می شوند، بعید است به مراقبت های پزشکی نیاز داشته باشند. با این حال، افرادی که به طور منظم صبح ها دچار سرگیجه می شوند باید به پزشک مراجعه کنند. همچنین در صورت همراهی علائم دیگر با سرگیجه، مشورت با پزشک ضروری است.
گفتار پایانی
سرگیجه صبحگاهی یک وضعیت ناخوشایند است که میتواند ناشی از عوامل مختلفی مانند اختلالات در سیستم تعادل بدن، نوسانات فشار خون، کمبود مواد مغذی، یا اختلالات خواب باشد. این حالت نه تنها باعث ناراحتی و نگرانی میشود، بلکه میتواند در طولانیمدت کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. برای پیشگیری از این وضعیت، تشخیص دقیق علت آن بسیار مهم است تا بتوانید به طور مؤثر و هدفمند درمانهای لازم را انجام دهید.
برای جلوگیری از سرگیجه صبحگاهی، میتوان اقداماتی مانند تنظیم الگوی خواب، مصرف کافی مواد مغذی از جمله ویتامینها و مواد معدنی، حفظ سطح مناسب فشار خون، و مراقبت از سیستم تعادل بدن را انجام داد. همچنین، مشاوره با پزشک و انجام آزمایشهای لازم میتواند به شناسایی و درمان علت اصلی کمک کند. با توجه به این موارد، میتوان با اتخاذ تدابیر مناسب، از وقوع سرگیجه صبحگاهی جلوگیری کرده و با آرامش و انرژی بیشتر روز را آغاز کرد.
