گلوتن

گلوتن چیست؟

لوتن یک پروتئین است که در غلاتی مانند گندم، جو، و چاودار یافت می‌شود. این پروتئین از دو زیرمجموعه اصلی به نام‌های گلوتنین و گلیادین تشکیل شده است. گلوتن به غذاهایی مانند نان، پاستا، و بسیاری از محصولات پخته شده کمک می‌کند تا شکل و بافت خاصی داشته باشند، زیرا به آن‌ها خاصیت کشسانی و چسبندگی می‌دهد.

خواص گلوتن

از جمله خواص گلوتن می توان به موارد زیر نام برد:

خاصیت پروبیوتیک

گلوتن می‌تواند به عنوان یک پری‌بیوتیک عمل کرده و باکتری‌های مفید در بدن ما را تغذیه کند. آرابینوکسیلان الیگوساکارید، که یک کربوهیدرات پری‌بیوتیک است و از سبوس گندم به دست می‌آید، نشان داده که فعالیت بیفیدوباکتری‌ها را در روده بزرگ تحریک می‌کند.

این باکتری‌ها به طور معمول در روده انسان سالم یافت می‌شوند. تغییرات در مقدار یا فعالیت آن‌ها با بیماری‌های گوارشی از جمله بیماری التهابی روده، سرطان کولورکتال و سندرم روده تحریک‌پذیر مرتبط است.

کاهش ابتلا به دیابت نوع ۲

افرادی که در رژیم غذایی خود از گلوتن استفاده می‌کنند، کمتر در معرض خطر دیابت نوع 2 قرار دارند. تحقیقات نشان داده است که مصرف غلات کامل حاوی گلوتن می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 کمک کند، زیرا این غلات اغلب حاوی فیبر و سایر مواد مغذی مفید هستند که به بهبود سلامت متابولیک کمک می‌کنند.

کاهش ابتلا به بیماری های قلبی

تحقیقات نشان داده است که مصرف غلات کامل باعث کاهش و تنظیم ضربان قلب شده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. جالب است بدانید که گلوتن موجود در غلات می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی کمک کند. این به دلیل مواد مغذی موجود در غلات کامل، مانند فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که به سلامت قلب و عروق کمک می‌کنند.

فواید گلوتن برای بدن انسان

گلوتن به خودی خود دارای فواید خاصی برای بدن انسان نیست و بیشتر به عنوان یک پروتئین ذخیره‌ای در غلات وجود دارد. با این حال، غذاهایی که حاوی گلوتن هستند، می‌توانند منابع خوبی از مواد مغذی دیگری باشند. در اینجا برخی از فواید غیر مستقیم گلوتن و غذاهای حاوی آن را ذکر می کنیم:

• منبع انرژی: غلات کامل مانند گندم که حاوی گلوتن هستند، منبع خوبی از کربوهیدرات‌ها هستند که انرژی بدن را تامین می‌کنند.
• فیبر: غلات کامل حاوی فیبر هستند که به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند و می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت نوع 2 موثر باشد.
• ویتامین‌ها و مواد معدنی: غذاهای حاوی گلوتن می‌توانند منابع خوبی از ویتامین‌های گروه B، آهن، منیزیم و سلنیوم باشند.
• پروتئین: گلوتن خود نوعی پروتئین است و می‌تواند به تامین نیازهای پروتئینی بدن کمک کند، اگرچه پروتئین‌های گلوتنی کامل نیستند و باید با سایر منابع پروتئین ترکیب شوند.

لازم به ذکر است که این فواید به طور مستقیم از گلوتن حاصل نمی‌شوند بلکه از غذاهای کامل حاوی این ماده به دست می‌آیند.

گلوتن در چه غذاهایی وجود دارد؟

گلوتن در غذاهای مختلفی که از غلاتی مانند گندم، جو، و چاودار تهیه می‌شوند، یافت می‌شود. برخی از غذاهای معمولی که حاوی این ماده هستند عبارتند از:

• نان: انواع نان‌ها از جمله نان سفید، نان گندم، نان چاودار و نان‌های سبوس‌دار.
• پاستا: انواع مختلف ماکارونی و اسپاگتی که از آرد گندم تهیه می‌شوند.
• محصولات پخته شده: مانند کیک، کلوچه، بیسکویت .
• غلات صبحانه: بسیاری از غلات صبحانه های آماده حاوی گلوتن هستند.
• برخی از سوپ‌ها و سس‌ها: مخصوصاً اگر غلیظ کننده‌هایی مانند آرد گندم در آن‌ها استفاده شده باشد.
• آرد: آرد گندم، آرد جو، و آرد چاودار همگی حاوی گلوتن هستند.
• برخی از غذاهای فرآوری شده: مانند سوسیس، کالباس و همبرگرهایی که از گلوتن به عنوان ماده چسبنده استفاده می‌کنند.
• انواع چیپس‌ها: برخی از این محصولات نیز حاوی گلوتن هستند.

همچنین، بسیاری از غذاهای آماده و نیمه آماده ممکن است حاوی این ماده باشند، بنابراین همیشه باید برچسب مواد تشکیل‌دهنده را بررسی کنید.

گلوتن برای چه افرادی مضر است و چه عوارضی دارد؟

گلوتن می‌تواند برای برخی افراد عوارض و مشکلاتی ایجاد کند، به ویژه برای کسانی که به بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن مبتلا هستند. برخی از عوارض این ماده عبارتند از:

بیماری سلیاک: یک بیماری خودایمنی که در آن مصرف گلوتن باعث آسیب به پرزهای روده کوچک می‌شود و می‌تواند منجر به سوء جذب مواد مغذی و علائمی مانند اسهال، درد شکم، نفخ، و کاهش وزن شود.

حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی: برخی افراد ممکن است به گلوتن حساسیت داشته باشند بدون اینکه به بیماری سلیاک مبتلا باشند. علائم این حالت شامل نفخ، درد شکم، اسهال، سردرد، خستگی و دردهای عضلانی است.

آلرژی به گندم: این نوع آلرژی به پروتئین‌های موجود در گندم، از جمله گلوتن، واکنش می‌دهد و می‌تواند منجر به علائمی مانند کهیر، مشکلات تنفسی و آنافیلاکسی شود.

مشکلات گوارشی: برخی افراد ممکن است به مصرف گلوتن واکنش‌های گوارشی ناخوشایندی مانند نفخ، گاز و درد شکم نشان دهند.

مشکلات عصبی: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف گلوتن ممکن است در برخی افراد با مشکلات عصبی مانند سردرد، افسردگی و مشکلات تمرکزی مرتبط باشد.

برای افرادی که به گلوتن حساسیت ندارند یا به بیماری سلیاک مبتلا نیستند، مصرف گلوتن معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر مشکوک به حساسیت یا مشکل گوارشی مرتبط با این ماده هستید، مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند مفید باشد.

چه طور بفهمیم به گلوتن حساسیت داریم؟

برای فهمیدن اینکه آیا به گلوتن حساسیت دارید یا نه، می توانید به مراحلی که در زیر ارائه می دهیم توجه کنید:

مشاهده علائم:

علائم گوارشی: نفخ، اسهال، یبوست، درد شکم، و گاز.

علائم غیر گوارشی: سردرد، خستگی، درد مفاصل، افسردگی، اضطراب، بثورات پوستی، و کاهش وزن بی‌دلیل.

مراجعه به پزشک:

پزشک می‌تواند از طریق مصاحبه و بررسی تاریخچه پزشکی شما، علائم را ارزیابی کند.

پزشک ممکن است آزمایش خون برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های مرتبط با بیماری سلیاک را تجویز کند.

آزمایش‌های تخصصی:

آزمایش خون: بررسی آنتی‌بادی‌های ترانس‌گلوتامیناز بافتی (tTG-IgA) و دآمید گلوتامین آنتی‌بادی‌ها (DGP-IgA و DGP-IgG).
بیوپسی روده کوچک: در صورت مثبت بودن آزمایش خون، پزشک ممکن است بیوپسی روده کوچک را برای تأیید بیماری سلیاک توصیه کند.

رژیم حذف و چالش:

رژیم حذف گلوتن: به مدت 4-6 هفته مصرف گلوتن را به طور کامل متوقف کنید.

مشاهده علائم: بررسی کنید که آیا علائم شما بهبود یافته‌اند یا خیر.

بازگشت گلوتن به رژیم: پس از مدتی، گلوتن را دوباره به رژیم غذایی خود اضافه کنید و مشاهده کنید که آیا علائم بازمی‌گردند یا خیر. این آزمایش باید تحت نظارت پزشک انجام شود.

آزمایش‌های حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی:

در صورت منفی بودن آزمایش‌های سلیاک و آلرژی به گندم، ممکن است حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی باشد. این تشخیص بیشتر بر اساس علائم و پاسخ به رژیم حذف گلوتن است.

سخن پایانی

در حالت کلی، گلوتن نقش بسیار مهمی در تولید و افزایش کیفیت بسیاری از مواد غذایی دارد. برای افرادی که به آن حساسیت ندارند، مصرف گلوتن مفید و توصیه می شود. اما برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک و افرادی که به گلوتن حساسیت دارند، مصرف آن باید به طور کامل حذف شود، زیرا می تواند باعث بروز مشکلات گوارشی و سایر عوارض جانبی شود. در این موارد، استفاده از مواد غذایی فاقد گلوتن می تواند به بهبود وضعیت سلامت این افراد کمک کند. بنابراین توجه به حساسیت افراد نسبت به گلوتن امری ضروری است.

داروخانه آنلاین دارونت