بیماری های خود ایمنی حالتی هستند که در آن سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به بدن شما حمله می کند. انواع آن عبارتند از آرتریت روماتوئید، بیماری کرون، و برخی از شرایط تیروئید.
علائمی مانند خستگی، دردهای عضلانی، تورم و قرمزی می تواند نشانه ای از یک بیماری خود ایمنی باشد. علائم ممکن است به مرور زمان بیایند و از بین بروند.
بیماری خودایمنی چیست؟
سیستم ایمنی معمولا در برابر باکتری ها و ویروس ها محافظت می کند. وقتی این مهاجمان خارجی را احساس می کند، ارتشی از سلول های جنگنده را برای حمله به آنها می فرستد. معمولاً سیستم ایمنی می تواند تفاوت بین سلول های خارجی و سلول های خود را تشخیص دهد.
در یک بیماری خودایمنی، سیستم ایمنی بخشی از بدن شما مانند مفاصل یا پوست را به عنوان عامل خارجی خطرناک اشتباه می گیرد و پروتئین هایی به نام اتوآنتی بادی را آزاد می کند که به سلول های سالم حمله می کند.
برخی از بیماری های خود ایمنی تنها یک اندام را هدف قرار می دهند. دیابت نوع 1 به پانکراس آسیب می رساند. سایر بیماری ها مانند لوپوس می توانند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهند.
در زیر مروری بر برخی از شایع ترین بیماری های خودایمنی ارائه می دهیم.
چرا سیستم ایمنی بدن به بدن حمله می کند؟
پزشکان دقیقاً نمی دانند چه چیزی باعث از کار افتادن سیستم ایمنی می شود. با این حال برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به یک بیماری خود ایمنی هستند.
بر اساس یک مطالعه در سال 2014، زنان در مقایسه با مردان در حدود 2 برابر به بیماری های خود ایمنی مبتلا می شوند – 6.4 درصد از زنان در مقابل 2.7 درصد از مردان. این بیماری اغلب در سنین باروری (15 تا 44 سالگی) شروع می شود.
برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند مولتیپل اسکلروزیس و لوپوس، بصورت ارثی در خانواده‌ها دیده می شوند. همه اعضای خانواده لزوماً بیماری مشابهی ندارند، اما احتمال ابتلا به یک بیماری خود ایمنی را به ارث می برند.
از آنجایی که شیوع بیماری های خودایمنی در حال افزایش است، محققان گمان می کنند که عوامل محیطی مانند عفونت ها و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی نیز ممکن است دخیل باشند.
“رژیم غذایی غربی” یا به عبارت دیگر استفاده از فست فودها و غذاهای پرچرب ناسالم یکی دیگر از عوامل خطر احتمالی برای ایجاد یک بیماری خودایمنی است. تصور می شود که خوردن غذاهای پرچرب، قند بالا و بسیار فرآوری شده با التهاب مرتبط است، که ممکن است باعث پاسخ ایمنی بدن شود.
بیش از 80 بیماری خودایمنی وجود دارد. در اینجا 14 مورد از رایج ترین آنها آورده شده است.
1. دیابت نوع 1
لوزالمعده هورمون انسولین تولید می کند که به تنظیم سطح قند خون کمک می کند. در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی به سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده حمله کرده و آنها را از بین می برد.
2. آرتریت روماتوئید (RA)
در آرتریت روماتوئید (RA)، سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می کند. این حمله باعث قرمزی، گرمی، درد و سفتی مفاصل می شود.برخلاف استئوآرتریت، که معمولاً با افزایش سن افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، آرتریت روماتوئید می‌تواند از 30 سالگی یا زودتر شروع شود.
3 . پسوریازیس/آرتریت پسوریاتیک
سلول های پوست رشد می کنند و زمانی که دیگر مورد نیاز نیستند می ریزند. پسوریازیس باعث می شود سلول های پوست خیلی سریع تکثیر شوند. سلول های اضافی ایجاد می شوند و لکه های قرمز و ملتهب را تشکیل می دهند که معمولاً با پوسته های سفید نقره ای روی پوست روشن تر همراه است. در پوست های تیره تر، پسوریازیس می تواند بنفش یا قهوه ای تیره با پوسته های خاکستری ظاهر شود.
تا 30 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس نیز دچار تورم، سفتی و درد در مفاصل خود می شوند. این شکل از بیماری آرتریت پسوریاتیک نامیده می شود.
4. ام اس مولتیپل اسکلروزیس (MS)
به غلاف میلین، پوشش محافظ اطراف سلول های عصبی در سیستم عصبی مرکزی آسیب می رساند. آسیب به غلاف میلین سرعت انتقال پیام ها را بین مغز و نخاع به و از بقیه بدن کاهش می دهد.
این آسیب می تواند منجر به بی حسی، ضعف، مشکلات تعادلی و مشکل در راه رفتن شود. این بیماری به اشکال مختلفی ظاهر می شود که با سرعت های متفاوتی پیشرفت می کند. طبق یک مطالعه در سال 2012، حدود 50 درصد از افراد مبتلا به ام اس به کمک راه رفتن در 15 سال پس از شروع بیماری نیاز دارند.
5. لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
اگرچه پزشکان در دهه 1800 برای اولین بار لوپوس را به عنوان یک بیماری پوستی به دلیل بثوراتی که معمولاً ایجاد می کند توصیف کردند، شکل سیستمیک که شایع ترین است، در واقع بسیاری از اندام ها از جمله مفاصل، کلیه ها، مغز و قلب را تحت تاثیر قرار می دهد.درد مفاصل، خستگی و بثورات از شایع ترین علائم هستند .
6. بیماری التهابی رودهبیماری التهابی روده (IBD)
شرایطی را توصیف می کند که باعث التهاب در پوشش دیواره روده می شود. هر نوع IBD بخش متفاوتی از دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد.بیماری کرون می تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را ملتهب کند.کولیت اولسراتیو تنها پوشش داخلی روده بزرگ (کولون) و رکتوم را درگیر می کند.
7. بیماری آدیسون
بیماری آدیسون غدد آدرنال را تحت تأثیر قرار می دهد که هورمون های کورتیزول و آلدوسترون و همچنین هورمون های آندروژن را تولید می کند. کورتیزول بسیار کم می تواند بر نحوه استفاده و ذخیره کربوهیدرات ها و قند (گلوکز) در بدن تأثیر بگذارد. کمبود آلدوسترون منجر به از دست دادن سدیم و پتاسیم اضافی در جریان خون می شود.
علائم شامل ضعف، خستگی، کاهش وزن و قند خون پایین است.
8. بیماری گریوز
بیماری گریوز به غده تیروئید در گردن حمله می کند و باعث تولید بیش از حد هورمون های آن می شود. هورمون های تیروئید بر روی مصرف انرژی بدن که متابولیسم گفته می شود تاثیر دارند و آن را کنترل می کنند.
داشتن بیش از حد این هورمون ها فعالیت های بدن شما را افزایش می دهد و باعث ایجاد علائمی مانند عصبی بودن، ضربان قلب سریع، عدم تحمل گرما و کاهش وزن می شود.
یکی از علائم بالقوه این بیماری، برآمدگی چشم است که اگزوفتالموس نامیده می شود.
9. سندرم شوگرن
این عارضه به غده هایی که مایع روان کننده چشم و دهان را ترشح می کنند، حمله می کند. علائم مشخصه سندرم شوگرن خشکی چشم و خشکی دهان است، اما ممکن است مفاصل یا پوست را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
10. بیماری تیروییدی هاشیموتو
در بیماری تیروییدی هاشیموتو، تولید هورمون تیروئید به تدریج کاهش می یابد. علائم شامل افزایش وزن، حساسیت به سرما، خستگی، ریزش مو و تورم تیروئید (گواتر) است.
11. ضعف عضلانی حاد
ضعف عضلانی حاد بر تکانه های عصبی که به مغز در کنترل ماهیچه ها کمک می کند تأثیر می گذارد. هنگامی که ارتباط اعصاب به ماهیچه ها مختل می شود، سیگنال ها نمی توانند ماهیچه ها را به منقبض کنند.
شایع ترین علامت ضعف عضلانی است که با فعالیت بدتر می شود و با استراحت بهبود می یابد. ماهیچه هایی که حرکات چشم، باز شدن پلک، بلع و حرکات صورت را کنترل می کنند اغلب درگیر این بیماری می شوند.
12. خود ایمنی عروقی
خود ایمنی در عروق زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی به رگ های خونی حمله می کند. التهابی که در نتیجه ایجاد می شود، شریان ها و وریدها را باریک می کند و باعث می شود خون کمتری در آنها جریان یابد.
13. کم خونی پرخطر(مهلک)
این وضعیت باعث کمبود پروتئین ساخته شده توسط سلول های پوششی معده می شود، که یک عامل ذاتی مورد نیاز روده کوچک برای جذب ویتامین B12 از غذا است. بدون مقدار کافی این ویتامین، فرد دچار کم خونی می شود و توانایی بدن برای سنتز DNA مناسب تغییر می کند. این نوع کم خونی در افراد مسن شایع تر است. بر اساس یک مطالعه در سال 2012، 0.1٪ از افراد به طور کلی اما نزدیک به 2٪ از افراد بالای 60 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
14. بیماری سلیاک
افراد مبتلا به بیماری سلیاک نمی توانند از غذاهای حاوی گلوتن، پروتئین موجود در گندم، چاودار و سایر محصولات غلات استفاده کنند. هنگامی که گلوتن در روده کوچک است، سیستم ایمنی بدن به این قسمت از دستگاه گوارش حمله کرده و باعث التهاب می شود.
یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که بیماری سلیاک حدود 1٪ از افراد در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می دهد. در بسیاری از افراد بیماری حساسیت به گلوتن که یک بیماری خودایمنی نیست اما می تواند علائم مشابهی مانند اسهال و درد شکم داشته باشد، دیده می شود.
علائم بیماری خود ایمنی
علائم اولیه بسیاری از بیماری های خودایمنی بسیار مشابه هستند، مانند:
خستگی
درد عضلات
تورم و قرمزی
تب درجه پایین
مشکل در تمرکز
بی حسی و گزگز در دست ها و پاها
ریزش مو
بثورات پوستی
هر کدام از بیماری هایی که در نتیجه پاسخ ایمنی بدن بوجود آمده اند نیز می توانند علائم منحصر به فرد خود را داشته باشند. به عنوان مثال، دیابت نوع 1 باعث تشنگی شدید، کاهش وزن و خستگی می شود. بیماری التهابی روده باعث نفخ و درد شکم، اسهال می شود.
در بیماری های خود ایمنی مانند پسوریازیس یا آرتریت روماتویید، علائم ممکن است به صورت دوره ای ظاهر شوند و از بین بروند. دوره ای که علایم طاهر می شود مرحله شعله ور شدن می نامند. دوره ای که علائم از بین می روند، بهبودی نامیده می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت داشتن علائم بیماری خود ایمنی به پزشک مراجعه کنید. بسته به نوع بیماری ممکن است نیاز به مراجعه به متخصص داشته باشید.
روماتولوژیست ها بیماری های مفصلی مانند آرتریت روماتوئید و سایر بیماری های خود ایمنی مانند سندرم شوگرن و لوپوس سیستماتیک را درمان می کنند.
متخصصان گوارش بیماری های دستگاه گوارش مانند بیماری سلیاک و کرون را درمان می کنند.
متخصصان غدد بیماری های غدد، از جمله بیماری گریوز، تیروئیدیت هاشیموتو و بیماری آدیسون را درمان می کنند.
متخصصین پوست بیماری های پوستی مانند پسوریازیس را درمان می کنند.
آزمایش هایی که بیماری های خود ایمنی را تشخیص می دهند
هیچ آزمایش واحدی نمی تواند بیشتر بیماری های خود ایمنی را تشخیص دهد. پزشک از آزمایش های مختلف استفاده می کند، علائم بیمار را بررسی می کند و یک معاینه فیزیکی از بدن برای تشخیص بیماری انجام می دهد.
پزشکان اغلب از آزمایش آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) زمانی استفاده می کنند که علائم بیماری خود ایمنی را نشان دهد. آزمایش مثبت به این معنی است که شما ممکن است یکی از این بیماری ها را داشته باشید، اما دقیقاً مشخص نمی کند که کدام یک را دارید البته باید در نظر داشته باشید که گاهی با خطا همراه است .
آزمایشات دیگر به دنبال اتوآنتی بادی های خاص تولید شده در برخی بیماری های خودایمنی هستند. همچنین آزمایش های غیر اختصاصی برای بررسی التهابی که این بیماری ها در بدن ایجاد می کنند مورد نیاز است.
بیماری های خودایمنی چگونه درمان می شوند؟
متاسفانه بیماری های خود ایمنی درمان قطعی ندارند، اما پزشکان می توانند با درمانهایی پاسخ ایمنی بیش فعال بدن را کنترل کرده و التهاب را کاهش دهند یا حداقل درد و التهاب را کاهش دهند. پس درمان اصلی با داروهایی است که التهاب را کاهش بدهد.
داروهای مورد استفاده برای درمان این شرایط عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن (Motrin، Advil) و ناپروکسن (Naprosyn)
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنیدرمان هایی نیز برای تسکین علائمی مانند درد، تورم، خستگی و بثورات پوستی در دسترس هستند.
- خوردن یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم نیز ممکن است به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید.
برگرفته از :
داروخانه آنلاین دارونت
