سندرم تخمدان پلی کیستیک یا تنبلی تخمدان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های زنان است که تاثیرات منفی روی بدن می‌گذارد. قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد، ناباروری و آکنه از جمله تاثیرات منفی این بیماری روی بدن هستند. همچنین افزایش فشار خون و دیابت از جمله عوارضی‌ هستند که به دلیل بروز تنبلی تخمدان، رخ می‌دهند. درمان قطعی و ثابت شده‌ای برای این بیماری وجود ندارد اما با مصرف بعضی از داروها و قرص‌ها می‌توان بیماری را کنترل کرد و عوارض احتمالی را کاهش داد.

برای اینکه با سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، دلایل، علائم، عوارض و درمان‌ها آشنا شوید تا انتهای متن همراه ما باشید.

تنبلی تخمدان چیست؟

تنبلی تخمدان (PCOS) زمانی رخ می‌دهد که تعادل هورمونی در بدن زنان به‌هم بخورد. در این حالت، تخمدان‌ها (عضوی از بدن زنان که تخمک‌ها را تولید و آزاد می‌کند) هورمون‌های اضافی تولید می‌کنند.

اگر به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا همان تنبلی تخمدان مبتلا هستید، تخمدان‌ها سطوح بالایی از هورمون‌هایی به نام آندروژن تولید می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود که تعادل سطح هورمون‌های تولیدمثل در بدنتان از بین برود.

افراد مبتلا به PCOS یا همان تنبلی تخمدان اغلب سیکل‌های قاعدگی نامنظم، پریودهای از دست رفته و تخمک‌گذاری غیرقابل پیش‌بینی دارند.

زمانی که بیماران مبتلا به این مشکل سونوگرافی می‌کنند، کیست‌های فولیکولی کوچک (کیسه‌های پر از مایع با تخمک‌های نابالغ) که نتیجه انجام‌نشدن تخمک‌گذاری هستند، روی تخمدان‌هایشان مشاهده می‌شود. این کیست‌ها دردناک و خطرناک نیستند. سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع‌ترین علت‌های ناباروری در زنان است و می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر را هم افزایش بدهد.

تنبلی تخمدان چه علائم و نشانه ای دارد؟

علائم و نشانه‌های تنبلی تخمدان برای افراد مختلف، متفاوت است. اما متداول‌ترین علائم و نشانه‌های تنبلی تخمدان در زنان عبارتند از:

• تنبلی تخمدان و پریود نشدن یا قاعدگی نامنظم
• رشد غیرطبیعی موهای زائد
• آکنه
• چاقی
• تیره‌شدن پوست
• کیست
• ضایعه بدون درد و خوش‌خیمی‌از رشد اضافه توده‌ای روی پوست
• نازک‌شدن موها
• ناباروری

دقت داشته باشید که همه افراد این علائم را تجربه نمی‌کنند و احتمال دارد یک یا چند علائم را داشته باشند. بنابراین بهتر است که به صورت منظم و دوره‌ای به پزشک زنان و زایمان مراجعه کرد تا وضعیت تخمدان‌ها بررسی شوند.

علت تنبلی تخمدان چیست؟

علت بروز تنبلی تخمدان به طور کامل مشخص نیست. اما پزشکان و متخصص‌ها بر این باور هستند که ژنتیک می‌تواند عامل اصلی این بیماری باشد. چاقی هم از دیگر علائم و نشانه‌های سندروم تخمدان پلی‌کیستیک است که باید مورد بررسی قرار گیرد. اما رایج‌ترین و متداول‌ترین دلایل عبارتند از:

• مقاومت به انسولین؛ افزایش سطح انسولین موجب می‌شود که تخمدان‌ها هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) بسازند و آزاد کنند.
• التهاب با درجه پایین و تنبلی تخمدان التهابی؛ افراد مبتلا به تنبلی تخمدان PCOS در برخی از مواقع به التهاب مزمن مبتلا می‌شوند.
• سطوح بالای هورمون‌های مردانه به نام آندروژن؛ سطح بالای آندروژن مانع از آزادسازی تخمک از سوی تخمدان‌ها می‌شود و چرخه‌های قاعدگی را نامنظم می‌کند.

پزشکان هریک از این موارد را علتی برای تنبلی تخمدان می‌دانند. بنابراین برای هریک هم درمان جداگانه ای در نظر می‌گیرند از این رو باید مطابق با نظر پزشک برای درمان اقدام کرد.

در خانم‌های مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک، احتمال خطر برای نوزاد پس از زایمان وجود دارد. ممکن است نوزاد پس از تولد در بخش مراقبت‌های ویژه قرار بگیرد و حتی جان خود را در حین یا بلافاصله پس از تولد از دست بدهد. این احتمال هنگامی افزایش می‌یابد که زایمان چند قلو باشد.

انواع تنبلی تخمدان

متخصص‌های زنان و زایمان، تنبلی تخمدان را به چهار دسته تقسیم می‌کنند. معاینه و بررسی هر یک از این دسته بندی‌ها تفاوت دارد و روش‌های درمانی مختلفی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. از این رو انواع تنبلی تخمدان به شرح زیر هستند:

• تنبلی تخمدان التهابی؛ هورمون‌ها نامتعادل کار می‌کنند و تخمک‌گذاری انجام نمی‎شود.
• PCOS با علت پنهان؛ بیماری تیروئید، کمبود ید، رژیم گیاهخواری و مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی از علل ایجاد این نوع تنبلی تخمدان هستند.
• سندروم پلی کیستیک ناشی از قرص؛ مصرف زیاد قرص‌های ضدبارداری مربوط می‎شود.
• تنبلی تخمدان مقاوم به انسولین؛ در این نوع انواع تنبلی تخمدان، سطح انسولین بالا است و همین عامل باعث جلوگیری از تخمک‌گذاری و تحریک تخمدان‌ها برای تولید تستوسترون می‎شود.

برای اینکه بتوان وضعیت تنبلی تخمدان‌ها را کنترل کرد ابتدا باید با پزشک متخصص در ارتباط بود. از این رو برای اینکه از بهترین متخصص‌های زنان نوبت دریافت کنید، می‌توانید از سامانه آنلاین نوبت دهی دکتردکتر استفاده کنید. دکتردکتر به عنوان یک سامانه آنلاین نوبت دهی پزشکان در کنار شما است تا بتوانید از بهترین متخصص‌های زنان و زایمان سراسر کشور نوبت مشاوره تلفنی یا ملاقات حضوری دریافت کنید.

کافی است که به سایت نوبت دهی دکتردکتر به آدرس drdr.ir مراجعه کنید تا از پزشکان متخصص زنان و زایمان نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید قبل از ملاقات با پزشک، نظرات سایر بیماران را مطالعه کنید تا با میزان رضایتمندی از پزشک اطلاع پیدا کنید.

تنبلی تخمدان چه عوارضی دارد؟

در صورتی که تنبلی تخمدان را به موقع درمان نکرئ، احتمال اینکه عوارضی برای بدن رخ دهد زیاد است. با توجه به تحقیقات انجام شده، عدم درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث می‌شود تا فرد به بیماری‌های دیگری مبتلا شود. از جمله مهم‌ترین عوارض تنبلی تخمدان عبارتند از:

• افسردگی و اضطراب
• بیماری کبدی
• خونریزی غیر طبیعی رحم
• ناباروری
• دیابت نوع دو
• فشار خون بالا
• بیماری قلب و عروقی
• اختلالات خواب مانند آپنه

کلسترول و چربی خون بالا از عوارض دیگر تنبلی تخمدان است که در صورت عدم درمان بیماری، فرد را با مشکلات چاقی بیش از اندازه مواجه می‌کند.

راه‌های پیشگیری از تنبلی تخمدان

پیشگیری قطعی و همیشگی برای درمان تنبلی تخمدان وجود ندارد. اما با انجام یکسری اقدامات می‌توان احتمال ابتلا به این بیماری را تا حدودی، کاهش داد. متداول‌ترین توصیه پزشکان برای پیشگیری از تنبلی تخمدان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ورزش منظم
• ثابت نگه‌داشتن وزن
• دوری از غذاهای فست‌فودی
• کاهش مصرف کربوهیدرات مانند برنج و نان
• پرهیز از مصرف چربی مانند سس، کره، روغن
• حذف قند و شیرینی‌جات مضر

از طرفی هم رعایت رژیم غذایی مناسب و سالم می‌تواند در کنار سایر موارد موثر باشد و به کاهش عوارض ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک کند.

چگونه تنبلی تخمدان را تشخیص داد؟

پزشک زنان برای تشخیص تنبلی تخمدان، آزمایش‌های مختلفی را تجویز می‌کند. آزمایش خون و سونوگرافی از متداول‌ترین روش‌های درمان تشخیص سندروم تخمدان پلی‌کیستیک است. اما قبل از اینکه پزشک برای آزمایش تجویزی داشته باشد سوالاتی درباره وضعیت سلامت و شرایط شما می‌پرسد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• وزن
• فشار خون
• در مورد علائم و سابقه پزشکی
• درباره سابقه بروز مشکل در خانواده
• بررسی ریزش مو
• معاینه لگن برای بررسی خون‌ریزی‌های غیرطبیعی
• بررسی موهای زائد
• تغییر رنگ پوست
• آکنه صورت

با توجه به اینکه تنبلی تخمدان با سونوگرافی تا حدود زیادی قابل تشخیص است اما پزشک بازهم برای اینکه اطمینان بیشتری داشته باشد؛ آزمایش هورمونی را هم تجویز می‌کند. پزشک با بررسی هریک از این آزمایش‌ها می‌تواند تشخیص نهایی برای درمان و نوع تنبلی تخمدان داشته باشد.

درمان دارویی سندروم تخمدان پلی کیستیک

داروهای مختلفی برای درمان تنبلی تخمدان وجود دارند که برای انواع این بیماری تجویز می‌شوند. بنابراین باید برای درمان به پزشک مراجعه کرد تا از روش‌های درمانی مختلف بهره مند شد. اما داروهایی که پزشک برای درمان تنبلی تخمدان تجویز می‌کند عبارتند از:

• داروهایی برای تحریک تخمک گذاری (آزادسازی تخمک)
• درمان تنبلی تخمدان با ویتامین E
• قطره ویتاگنوس برای تنبلی تخمدان
• هورمون‌درمانی سندروم تخمدان پلی کیستیک
• داروی حساس‌کننده به انسولین
• داروهایی برای مسدودکردن آندروژن‌ها

پزشک با توجه به معاینات اولیه و سن بیمار از روش‌های درمانی مناسب استفاده می‌کند. بنابراین با اولین نشانه‌ها و علائم بروز بیماری به پزشک مراجعه کنید تا درمان سریع تر انجام شود.

تشخیص و درمان اختلالات سیستم تولید مثل زنان، مشاوره جنسی و بارداری، تخصص دکتر زنان و زایمان است. از مهم‌ترین وظایف دکتر زنان می‌توان به مراقبت‌های پیش و بعد از زایمان، مراقبت‌های پس از زایمان، مدیریت درد زایمان و مشاوره باروری اشاره کرد. متخصص زنان و زایمان به درمان بیماری‌هایی مثل عفونت‌های زنان، اندومتریوز، پولیپ رحم، فیبروم رحم، پره‌اکلامپسی، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک می‌پردازد. در صورت ابتلا به این بیماری‌ها، برای اخذ نوبت دکتر زنان می‌توانید از نوبت دهی دکتر زنان و زایمان در سایت دکتردکتر (https://drdr.ir/ ) استفاده کنید.

رژیم غذایی تنبلی تخمدان

ممنوعیت‌های غذایی مختلفی برای افرادی که دچار تنبلی تخمدان هستند، وجود دارد. بعضی از این ممنوعیت‌ها عبارتند از:

• گوشت قرمز
• چربی‌های اشباع مانند کره یا مارگارین
• آرد تصفیه شده، نان سفید، خمیر پیتزا و پاستا
• غلات آماده شده با قند بالا، از جمله بلغور جو دوسر فوری، گرانولا
• نوشیدنی‌های قندی مانند نوشابه، چای و نوشیدنی‌های ورزشی
• برنج سفید
• تنقلات فرآوری شده
• غذاهای سرخ شده
• نوشیدنی‌های الکلی

اما در مقابل مواد غذایی ممنوع شده، بهتر است که از مواد غذایی مغذی و مفید استفاده کرد. از این رو بهترین مواد غذایی تایید شده برای بیماران با تنبلی تخمدان عبارتند از:

• سبزیجات
• میوه‌ها
• پروتئین‌های کم‌چربی
• چربی‌های سالم

با رعایت رژیم غذایی سالم می‌توان تنبلی تخمدان را کنترل کرد و عوارض ناشی از این بیماری را کاهش داد.