هموگلوبین یا گلبول قرمز ماده اصلی خون است که وظیفه انتقال اکسیژن به اندامها و بافتهای بدن را دارد. گلبولهای قرمز به کمک آهن این وظفیه حیاتی را انجام میدهند. آهن رابط میان بین هموگلوبین و اکسیژن است. با وجود حیاطی بودن این ماده برای بدن، بدن انسان نمیتواند این ماده معدنی را تولید کند و باید از منابع خارجی جذب کند. مصرف غذاهای سرشار از آهن میتوانید این کمبود را تا حد زیادی جبران کند. در این مقاله قصد داریم سرسخت ترین دشمن کم خونی را بهتر بشناسیم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
کم خونی چیست؟
برخلاف تصور بسیاری از افراد کم خونی به کمبود حجم خون در بدن گفته نمیشود. کم خونی یا آنمی یک وضعیت پزشکی است که در آن میزان هموگلوبین، شکل یا کیفیت آن از حد نرمال خارج است. این وضعیت باعث نقص در اکسیژن رسانی به بافتهای بدن میشود که ممکن است عوارض ناخوشایندی برای فرد ایجاد کند که بطور مستقیم بر کیفیت زندگی اثرگذار باشد، ریزش مو و کاهش تمرکز و بهرهوری چند نمونه از این مشکلات هستند. از این رو بهتر است دشمن کم خونی را بهتر بشناسیم.
چه چیزهایی باعث کم خونی میشود؟
علل کم خونی میتوانند متنوع باشند و شامل عوامل مرتبط با تولید گلبولهای قرمز، عوامل مرتبط با از دست دادن خون، کاهش جذب آهن، بیماریهای کلیوی، نقص ارثی آنزیمهای خونی و بیماریهای خونی مانند آنمیاپاتیها و تالاسمی به کمخونی منجر شوند.
کم خونی انواع مختلفی دارد که فقط توسط آزمایش قابل تشخیص است. شناخت نوع کم خونی اولین گام برای مبارزه با این بیماری است. در این مقاله قصد داریم دشمن کم خونی ناشی از فقر آهن را بررسی کنیم به به سوال «دشمن کم خونی چیست» پاشخ دهیم. در صورتی که شماهم دچار این بیماری هستید همراه ما باشید.
برای غلبه بر کم خونی نشاسی از فقر آهن چکنیم؟
درمان کم خونی ناشی از فقر آهن معمولاً سادهتر از انواع دیگر کم خونی است. داشتن رژیم غدایی مناسب در کنار مصرف مکملهای آهن تحت نظر پزشک یا دکترداروساز راه درمان این نوع کم خونی است به طوری که غذاهای سرشار از آهن در میان عموم جامعه به غذاهای خون ساز لقب گرفته اند.
آهن دشمن کم خونی
کم خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایعترین اشکال کم خونی در جوامع مختلف است. آهن به عنوان دشمن کم خونی یکی از عناصر مهمی است که برای عملکرد صحیح بدن ضروری است. عوامل متعددی میتوانند منجر به کم خونی شوند، از جمله مصرف ناکافی آهن در رژیم غذایی، جذب ناکافی آهن توسط بدن، افزایش نیاز به آهن در دوران بارداری و شرایط بالینی مانند خونریزی مزمن یا عفونتهای مزمن.
لیست غذاهای خون ساز دشمن کم خونی
رژیم غذایی حاوی آهن بهترین درمان برای کمخونی ناشی از فقر آهن است. این روش کمخطرتر و سالمتر است اما در صورت تجویز مکملهای آهن توسط پزشک بهتر است رژیم غذایی سالم را در کنار مکمل آهن مصرف کنید. لیست بهترین غذاهای خونساز دشمن کم خونی شامل موارد زیر است:
- گوشت قرمز
- ماهی و میگو
- خرما
- حبوبات
- آجیل
- سبزیجات سبز رنگ (سبز تیره مثل اسفناج و کلم بروکلی)
- محصولات غنی شده با آهن
- زرده تخم مرغ
- لوبیا و عدس
- لبنیات
- توت
- هویج
- جگر
برای اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله «غذاهای خون سآز دشمن کم خونی» را مطالعه کنید.
به طور کلی غذاهای خون ساز به مواد غذایی اشاره دارند که غنی از آهن، ویتامین B12، و اسید فولیک هستند و به افزایش تولید سلولهای قرمز خون و هموگلوبین کمک میکنند. این مواد مغذی نقش حیاتی در جلوگیری و درمان کمخونی دارند. کم خونی میتواند به خستگی، ضعف، و مشکلات سلامتی دیگر منجر شود. غذاهای خون ساز شامل گوشت قرمز، جگر، ماهی، مرغ، تخممرغ، حبوبات، سبزیجات برگسبز، خشکبار و غلات کامل هستند. مصرف منظم این غذاها میتواند به بهبود سطح آهن و سایر عناصر مورد نیاز بدن کمک کند و در نتیجه دشمن کم خونی محسوب میشوند.
هویج دشمن کم خونی
هویج به عنوان یکی از مهمترین و معروفترین میوهها در جهان، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از کمخونی دارد. این میوه با ارائه مقدار زیادی از آهن، فیبر، و ویتامینهای A و C، به عنوان یک خوراکی کاملاً سالم و مغذی شناخته میشود. آهن موجود در هویج که به صورت آهن غیر همبندی (non-heme) است، در بدن آسان تر جذب میشود و در تولید سلولهای قرمز خون و همچنین افزایش سطح هموگلوبین موثر است.
هویج با دارا بودن ترکیبات مغذی و ویتامینهای متعدد، بهعنوان یکی از بهترین مواد غذایی برای مقابله با کمخونی شناخته میشود. این سبزی ریشهای غنی از ویتامین A، بتاکاروتن و آهن است که در تولید سلولهای خونی و افزایش هموگلوبین نقش مهمی ایفا میکنند. مصرف منظم هویج میتواند باعث بهبود گردش خون و تامین اکسیژن مورد نیاز بافتهای بدن شود. بنابراین، میتوان هویج را بهعنوان یک ماده موثر در پیشگیری و درمان کمخونی معرفی کرد.
همچنین ویتامین سی موجود در هویج، فرآیند جذب آهن را افزایش داده و بهبود میبخشد. از سوی دیگر، فیبر موجود در هویج نقش مهمی در بهبود عملکرد روده و جذب مواد مغذی دارد. به همین دلیل، هویج دشمن کم خونی شناخته میشود و افزودن آن به رژیم غذایی روزانه میتواند به بهبود سلامتی عمومی و جلوگیری از کمخونی کمک کند.
درمان کم خونی با مصرف مکمل آهن
روش دوم درمان کم خونی، مصرف مکملهای آهن است. مصرف مکمل آهن میتواند درمان کم خونی را تسریع بخشد اما استفاده از قرص آهن بدون مشورت با پزشک یا دکتر داروساز ممکن است برای شما عوارض داشته باشد.
فواید قرص آهن چیست؟
از فواید قرص آهن که بزرگترین دشمن کم خونی است میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- دشمن کم خونی
- افزایش هموگلوبین
- کاهش خستگی
- بهبود استقامت استخوانها
- حفظ سلامت بارداری
- افزایش انرژی
- رشد مغزی در کودکان و نوزادان
انواع قرص آهن
به طور کلی، آهن در مکملها به دو شکل آهن فروس (ferrous) و آهن فریک (ferric) یافت میشود. به دلیل حلالیت بالاتر، جذب آهن فروس نسبت به آهن فریک برای بدن آسانتر است. محبوبترین مکملهای آهن شامل فروس سولفات، فروس گلوکونات، فریک سولفات و فریک سیترات میشوند. ویتامین سی نیز به بدن در جذب آهن کمک میکند، بنابراین برخی تولیدکنندگان این ویتامین را به فرمولاسیون محصولات خود اضافه میکنند تا دشمن کم خونی را قدرتمندتر کنند.
آیا قرص آهن برای کم خونی است؟
از میان تمام فواید قرص آهن شایعترین بیماری که به قرص آهن نیاز دارد، کم خونی فقر آهن است و میتوان گفت آهن دشمن کم خونی است. اکثر مردم میتوانند تمام آهن مورد نیاز خود را از غذاها دریافت کنند، اما در صورتی که دچار کم خونی هستید، احتمالاً آهن موجود در رژیم غذایی کافی نیست. در افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن، تعداد گلبول قرمز کم است و به همین دلیل اکسیژن کافی به قسمتهای مختلف بدن نمیرسد. علائم کم خونی فقر آهن شامل موارد زیر است:
- خستگی
- ضعف
- سرگیجه
- تنگی نفس
- پوست رنگپریده
درمان کمبود آهن میتواند علائم مرتبط با آن را کاهش دهد و به جلوگیری از عوارض ناشی از کم خونی کمک کند. علاوه بر این، بعضی از افراد به دلیل ابتلا به اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD) یا با هدف بهبود عملکرد ورزشی از مکمل آهن استفاده میکنند. برخی تحقیقات نشان دادهاند که کمبود آهن ممکن است با ADHD مرتبط باشد، اما نیاز به تحقیقات بیشتری است. همچنین، در یک مطالعه علمی مشخص شد که مصرف مکمل آهن میتواند عملکرد ورزشی را در افرادی که کمبود آهن دارند، بهبود بخشد از این رو آهن نه تنها دشمن کم خونی است بلکه یک مکمل برای فعالیتهای ورزشی است.
چه افرادی به مکمل آهن نیاز دارند؟
هر کسی ممکن است به مکمل آهن نیاز داشته باشد و به کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن مبتلا شود، اما این مشکل در افراد زیر شایعتر است و این افراد باید به دنبال دشمن کم خونی باشند:
- زنانی که در سنین باروری بهسر میبرند و پریود میشوند (اگر خونریزی قاعدگی شما شدید است، مصرف قرص آهن در دوران پریود میتواند از بروز کم خونی جلوگیری کند.)
- زنان باردار
- کودکان (عدم دریافت قرص آهن در کودکان مبتلا به کم خونی باعث مختل شدن رشد و تکامل آنها میشود.)
- افرادی که به طور مکرر خون اهدا میکنند
- افرادی که جراحی بایپس معده انجام میدهند
- نوزادان نارسی که قبل از هفته 37 بارداری به دنیا میآیند
- گیاهخواران
- افراد مبتلا به بعضی از بیماریها (مثل سرطان، مشکلات گوارشی و نارسایی قلبی)
- بیماران کلیوی که همودیالیز میشوند
- استفاده طولانیمدت از آنتیاسیدها
نحوه مصرف قرص آهن
پزشک ممکن است از شما بخواهد هر روز از مکمل آهن استفاده کنید. با این حال، بعضی از تحقیقات نشان دادهاند که مصرف یک روز در میان آهن هم امکان دارد موثر باشد و حتی جذب بهتری داشته باشد. در مورد اینکه کدام استراتژی برای شما مناسبتر است، با پزشک خود صحبت کنید تا بتوانید دشمن کم خونی خود را بشناسید
نکات مهمی که باید در حین مصرف مکمل آهن رعایت کنید عبارتند از:
- بهتر است مکمل آهن را با معده خالی بخورید. اما در صورت بروز مشکلات گوارشی، میتوانید آن را همراه با غذا مصرف کنید.
- قرص را به طور کامل ببلعید. آن را خرد نکنید، نجوید یا نشکنید.
- سعی کنید مکمل آهن را همراه با ویتامین C (برای مثال، یک لیوان آب پرتقال) مصرف کنید تا جذب آن بیشتر شود.
- بعضی مواد غذایی مانند لبنیات، تخممرغ، اسفناج، غلات کامل و کافئین میتوانند جذب آهن را کاهش دهند. سعی کنید حداقل یک ساعت قبل و بعد از مصرف مکمل از خوردن این غذاها خودداری کنید.
- بین زمان مصرف قرص آهن با زمان مصرف آنتیاسیدها (که برای خنثی کردن اسید معده تجویز میشوند) و مکمل کلسیم حداقل یک ساعت فاصله در نظر بگیرید. آنتیاسیدها اسیدیته معده را که برای جذب آهن لازم است، کاهش میدهند.
اگر در مصرف مکمل آهن زیادهروی کنید، ممکن است دچار مسمومیت شوید. تجمع آهن در بدن میتواند در نهایت به سیروز کبدی، سرطان کبد و بیماری قلبی منجر شود. در موارد شدید، مصرف بیش از حد آهن (60 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) باعث نارسایی اندام، کما و مرگ میشود. اگر فکر میکنید آهن زیادی مصرف کردهاید، در اسرع وقت به دنبال درمان بروید تا دشمن کم خونی بلای جانتان را نگییرد..
بعضی از اختلالات ژنتیکی باعث میشوند بدن از غذاها مقدار زیادی آهن جذب کند که این میتواند به اضافه بار آهن منجر شود. هموکروماتوز یک اختلال ژنتیکی است که باعث تجمع آهن در بدن میشود. در صورت ابتلا به این بیماری، مصرف مکمل آهن توصیه نمیشود.
نوشیدنی مفید برای کم خونی
نوشیدنی مفید برای کم خونی به نوشیدنیهایی اشاره دارند که حاوی مواد مغذی لازم برای افزایش تولید گلبولهای قرمز خون و هموگلوبین هستند. این نوشیدنیها معمولاً غنی از آهن، ویتامین سی، و سایر ویتامینها و مواد معدنی مورد نیاز برای خونسازی میباشند. از جمله این نوشیدنیها میتوان به آب چغندر، آب اسفناج، آب انار و ترکیباتی از آب مرکبات مانند آب پرتقال و لیمو اشاره کرد. ویتامین C موجود در آب مرکبات به جذب بهتر آهن کمک میکند. مصرف منظم این نوشیدنیها دشمن کم خونی بوده و میتواند به بهبود سطح آهن خون و کاهش علائم کمخونی مانند خستگی و ضعف کمک کند.
بنابراین، گنجاندن این نوشیدنیها در رژیم غذایی روزانه، روشی مؤثر برای مقابله با کمخونی است. آبمیوههای غنی از آهن و ویتامین C میتوانند در درمان و پیشگیری از کمخونی بسیار موثر باشند. از میان این آبمیوهها، آناناس و پرتقال به عنوان دو انتخاب برتر برای افزایش سطح آهن در بدن شناخته میشوند.
آهن موجود در آناناس به صورت غیر همبندی (non-heme) و در پرتقال به صورت همبندی (heme) قابلیت جذب بالایی دارد. همچنین، ویتامین C موجود در این ابمیوهها به بهبود جذب آهن کمک میکند. به علاوه، طعم خوشمزه و تازگی آناناس و پرتقال طیف وسیعی از افراد را به خود جلب میکند، که مصرف منظم آنها در رژیم غذایی میتواند برای پیشگیری و درمان کمخونی بسیار مفید باشد. بنابراین، آب آناناس و آب پرتقال به عنوان بهترین آب میوه برای کم خونی و دشمن کم خونی شناخته میشوند.
دشمن کم خونی کودک
کم خونی یکی از مشکلات شایع در کودکان است که ممکن است به دلایل مختلفی از جمله ناکافی بودن مواد مغذی در رژیم غذایی، اختلالات جذب، کاهش تولید گلبولهای قرمز خون یا از دست دادن خون ناشی از عوارض بیماریهای مختلف ایجاد شود. رشد سالم و بهبود عملکرد شناختی و فیزیکی کودکان به طور مستقیم به وضعیت خون آنها مربوط است. بنابراین، شناخت و درک علل کم خونی و گرفتن اقدامات مناسب برای پیشگیری از آن امری بسیار حیاتی است.
دشمن کم خونی کودک رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی اصلی از جمله آهن، ویتامین C و اسید فولیک است. علاوه بر این، مراقبت از سلامت عمومی کودکان از طریق مصرف مکملهای غذایی، مانند آهن و ویتامینها، و رعایت نکات بهداشتی مانند تمیزی دستها و پرهیز از تماس با افراد بیمار میتواند به پیشگیری از کمخونی کمک کند. در صورت مشاهده هرگونه علامت مربوط به کمخونی در کودکان، مشاوره با پزشک و انجام آزمونهای لازم ضروری است تا علت اصلی مشکل تشخیص داده و درمان مناسب ارائه شود.
و اما کلام آخر برای دشمن کم خونی
مکملهای آهن میتوانند بهبود کم خونی ناشی از کمبود آهن را تسریع و تسهیل کنند. آهن یکی از اجزای اصلی بدن است که برای تولید هموگلوبین، پروتئین حمل کننده اکسیژن در خون، ضروری است. با مصرف مکملهای آهن، سطح آهن در بدن افزایش مییابد و این میتواند بهبود علائم کم خونی مانند خستگی، ضعف و کاهش توانایی تحمل فعالیتهای روزمره را به همراه داشته باشد.
مکملهای آهن در اشکال مختلفی مانند قرصها، کپسولها و شربتها در دسترس هستند. برخی از این مکملها حاوی فرمهای مختلف آهن مانند سولفات آهن، فمات آهن، گلوکونات آهن و سیترات آهن هستند.
همچنین، برای بهرهبرداری بهتر از مکملهای آهن، میتوانید راهنمایی پزشک خود را دریافت کنید. زیرا مصرف مکملهای آهن نیاز به تعیین دقیق دوز و مدت زمان مصرف دارد و ممکن است در برخی موارد خاص مانند عوارض جانبی، تداخل با داروهای دیگر و یا مشکلات گوارشی مشاهده شود. پزشک شما میتواند نیازهای شما را بررسی کرده و مکمل آهن مناسب را توصیه کند.
آهن به عنوان دشمن کم خونی یک ماده معدنی حیاتی است که به گلبولهای قرمز خون کمک میکند تا اکسیژن را به قسمتهای مختلف بدن منتقل کنند.
هر یک از انواع قرص آهن دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و برای استفاده در بارداری باید با پزشک مشورت شود. همچنین، مصرف قرص آهن در بارداری باید زیر نظر پزشک باشد و مقدار توصیه شده توسط او مصرف شود. در زمان خرید قرص آهن به میزان آهن موردنیاز بدن، سن، جنس و … توجه کرده و حتما با پزشک خود مشورت کنید.
دشمن آهن خون
چای نوشیدنی محبوب ایرانیها قاتل و دشمن آهن خون است. مصرف چای میتوانید آهن موجود در مواد غذایی را از بدن خارج کند از این رو بهتر است 1 ساعت قبل و 2 ساعت بعد از غذا از نوشیدن چای خودداری کنید.
چای چگونه آهن خون را کاهش میدهد؟
چای حاوی مادهای به نام تانن است. تانن عملکردی مشابه کافیین دارد و باعث از بین بردن خستگی میشود. این ماده بخاطر ساختار شیمایی خود (جذب یونها دو ظرفیتی) میتواند با آهن و کلسیم ترکیب شود و مانع جذب این دو ماده در بدن گردد و آهن را از طریق دستگاه گوارش از بدن خارج کند. این اتفاق میتواند به آهن غذا اثرگذارد و هم آهن خون را از بدن کاهش دهد. از این رو میتوان چای را دشمن آهن خون درنظر گرفت.
