آنتی بیوتیک ها داروهایی هستند که برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می شوند. با این حال، گاهی اوقات درمان آنتیی بیوتیکی می تواند منجر به یک عارضه جانبی ناخوشایند اسهال شود. اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک زمانی اتفاق می افتد که آنتی بیوتیک تعادل طبیعی باکتری ها را در روده شما برهم می زند.
اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک نسبتاً شایع است. بین 5 تا 25 درصد از بزرگسالان ممکن است در هنگام مصرف آنتی بیوتیک دچار اسهال شوند.
چرا آنتی بیوتیک ها می توانند باعث اسهال شوند؟
آنتی بیوتیک ها با بهره گیری از ساختارها و فرآیندهایی که سلول های باکتریایی متفاوت از سلول های بدن دارند، باکتری ها را هدف قرار می دهند. بنابراین، در حالی که آنتیی بیوتیک ها به سلول های ما آسیب نمی رسانند، می توانند باکتری های خوب و بد را که در روده شما زندگی می کنند را از بین ببرند.
همه باکتری ها بد نیستند. انواع مختلفی از باکتری های خوب در روده شما زندگی می کنند. این باکتری های خوب به فرآیند گوارش کمک می کنند و همچنین در حفظ سلامت شما نقش دارند. آنتی بیوتیک ها می توانند تعادل این باکتری ها را مختل کنند. یکی از عوارض از بین بردن باکتری های خوب، علاوه بر باکتری های بد، احتمال شل شدن مدفوع است.
کار دیگری که توسط باکتری های خوب انجام می شود، کنترل رشد باکتری های فرصت طلب است. مانند کلستریدیوم دیفیسیل (Clostridium difficile) (که به اختصار C. diff شناخته می شود) . اگر باکتری های خوب توسط آنتیی بیوتیک‌ها از بین بروند این باکتری ها، اجازه رشد پیدا کنند که می توانند باعث عفونت شوند.
سموم تولید شده توسط C. diff به پوشش روده حمله می کنند و باعث التهاب در روده ها شده و منجر به اسهال می شوند.
علائم اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک
اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک به صورت داشتن مدفوع شل و آبکی سه بار یا بیشتر در روز هنگام مصرف آنتی بیوتیک تعریف می شود. که ممکن است حدود یک هفته پس از شروع آنتی بییوتیک شروع شود. علاوه بر این، اسهال نیز می تواند در هفته های پس از اتمام درمان ایجاد شود.
اگر عفونت C. diff دارید، ممکن است علائم دیگری مانند :
- درد یا گرفتگی شکم
- تب درجه پایین
- کاهش اشتها
- حالت تهوع
عوامل زمینه ای اسهال:
اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک در هر فردی که آنتیی بیوتیک مصرف می کند ممکن است رخ دهد. اما برخی عوامل احتمال بروز آن را افزایش می دهد:
- سابقه اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک
- استفاده طولانی مدت از داروهای آنتی بیوتیک
- مصرف بیش از یک داروی آنتی بیوتیک
عوارض
یکی از شایع ترین عوارض هر نوع اسهال از دست دادن شدید مایعات و الکترولیت ها (کم آبی) است. کم آبی شدید می تواند زندگی را تهدید کند. علائم و نشانه ها عبارتند از: دهان بسیار خشک، تشنگی شدید، ادرار کم یا بدون ادرار، سرگیجه و ضعف.
آیا برخی از آنتی بیوتیک ها بیشتر باعث اسهال می شوند؟
اگرچه همه آنتی‌بیوتیک‌ها می توانند باعث اسهال شوند، برخی از انواع آن بیشتر موجب این مسئله می شوند. هنوز دقیقاً مشخص نیست که چرا بعضی از آنتی بیوتیک ها در مقایسه با سایرین بیشتر باعث اسهال می شوند.
آنتی بیوتیک هایی که احتمال بیشتری برای ایجاد اسهال دارند عبارتند از:
- پنی سیلین ها مانند آمپی سیلین و آموکسی سیلین
- سفالوسپورین ها مانند سفالکسین و سفپودوکسیم
- کلیندامایسین
- ماکرولیدها، مانند کلاریترومایسین
- فلوروکینولون ها مانند سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین
برای درمان اسهال چه غذاهایی بخوریم؟
اگر اسهال ناشی از آنتی بیوتیک ها را تجربه می کنید، تنظیم رژیم غذایی ممکن است به کاهش علائم شما کمک کند. برخی از پیشنهادات کلی عبارتند از:
خوردن غذاهای کم فیبر: در زمان سلامت کامل، غذاهای با فیبر بالا توصیه می شود در حالی که خوردن آنها در زمان اسهال می تواند وضعیت شما را بدتر کند.
جبران پتاسیم :این ماده مغذی ممکن است به دلیل اسهال از بین برود، اما خوردن غذاهای حاوی پتاسیم ممکن است به جایگزینی آن کمک کند.
جبران مایعات و املاح از دست رفته :اسهال می تواند باعث از دست دادن سریع تر مایعات و الکترولیت ها شود، بنابراین جایگزینی آنها بسیار مهم است.
با توجه به این توصیه ها، سعی کنید در هنگام اسهال از غذاها و نوشیدنی های زیر استفاده کنید :
- مایعات از جمله آب، آب گوشت یا چای بدون کافئین
- میوه هایی مانند موز، سس سیب یا مقادیر کم میوه های کنسرو شده بدون شربت
- غلات مانند برنج سفید، نان سفید و رشته فرنگی
- سیب زمینی پوست کنده (منبع خوب پتاسیم) که آب پز یا پخته شده اند
- منابع پروتئینی مانند مرغ، گوشت بدون چربی و ماهی
- ماست پروبیوتیک
بیشتر بخوانید: پروبیوتیک و عملکرد آنها
از چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟
برخی از انواع غذا ممکن است علائم شما را بدتر کنند یا در درمان آنتی بیوتیکی شما اختلال ایجاد کنند. این شامل :
- نوشیدنی های الکلی
- نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه، نوشابه و چای
- محصولات لبنی (به غیر از ماست)، می توانند در هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها مشکلات گوارشی ایجاد کنند و بر جذب آنتی بیوتیک تأثیر بگذارند.
- غذاهای چرب مانند گوشت های چرب، محصولات پخته شده، چیپس سیب زمینی، سیب زمینی سرخ کرده و سایر غذاهای سرخ شده
- غذاها یا نوشیدنی های حاوی قند افزوده بالا مانند نوشابه، آب میوه، کیک و کلوچه
- غذاهای پر فیبر مانند غلات کامل، حبوبات و بیشتر میوه ها و سبزیجات
- غذاهای تند که ممکن است دستگاه گوارش شما را بیشتر تحریک کند
همچنین سعی کنید از خوردن گریپ فروت یا مصرف مکمل های کلسیم خودداری کنید. اینها هم می توانند در میزان جذب آنتی بیوتیک ها توسط بدن شما اختلال ایجاد کنند و هم می توانند اثرات دارو را کاهش دهند.
مایعات از دست رفته را جایگزین کنید
اسهال می تواند منجر به از دست دادن مایعات شود و شما را در معرض خطر کم آبی قرار دهد. با نوشیدن آب زیاد هیدراته بمانید. آب گوشت یا آب میوه هایی که قند کمی دارند نیز می توانند مانع از دست دادن مایعات بیشتر شوند.
اگر کودک شما اسهال دارد، بهتر است از یک محلول آبرسانی خوراکی مانند اُ آر اس استفاده کنید.
از داروهای ضد اسهال با احتیاط استفاده کنید
در برخی موارد، داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید ممکن است در تسکین علائم شما موثر باشد. استفاده از داروهای ضد اسهال ممکن است زمان لازم برای دفع سموم در دستگاه گوارش را کاهش دهد. که می تواند شرایط شما را طولانی کند و ممکن است شما را در معرض خطر عوارض قرار دهد. لذا بهتر است قبل از استفاده از این داروها با پزشک خود صحبت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر آنتی بیوتیک مصرف می کنید و علائم زیر را دارید با پزشک خود تماس بگیرید :
- بیش از پنج بار اسهال در روز
- وجود خون یا چرک در مدفوع
- تب
- درد یا گرفتگی شکم
اگر وضعیت اسهال شما خفیف تر است، ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد که مصرف آنتی بیوتیک خود را تا زمانی که اسهال از بین برود، متوقف کنید. پزشک شما همچنین می تواند آنتی بیوتیک دیگری را تجویز کند که خطر کمتری برای ایجاد اسهال دارد.
در مواردی که مشکوک به عفونت C. diff باشد، پزشک شما آنتی بیوتیکی را که مصرف می کنید حذف می کند. در عوض، پزشک شما ممکن است آنتی بیوتیکی تجویز کند که باکتری های C. diff را هدف قرار می دهد، مانند وانکومایسین، فیداکسومایسین، یا مترونیدازول.
راه هایی برای جلوگیری از اسهال هنگام مصرف آنتی بیوتیک
اقداماتی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک انجام دهید. برخی از پیشنهادات عبارتند از:
پروبیوتیک ها را امتحان کنید.
پروبیوتیک ها می توانند به اضافه کردن باکتری های خوب به سیستم گوارش شما کمک کنند. برخی از بررسی های اخیر منابع معتبر منابع علمی دریافته‌اند که استفاده از پروبیوتیک ها در حین مصرف آنتی بیوتیک‌ها می تواند برای پیشگیری از اسهال مؤثر باشد.
بهداشت را خوب رعایت کنید.
شستن مکرر دست ها، به ویژه پس از استفاده از حمام، می تواند به جلوگیری از گسترش باکتری C. diff کمک کند.
دستورالعمل های دارویی را دنبال کنید.
برخی از آنتی بیوتیک ها توصیه می شود که باید با غذا مصرف شود. حتما این کار را برای کمک به جلوگیری از تحریک گوارشی انجام دهید.
فقط در صورت نیاز آنتی بیوتیک مصرف کنید.
در حالی که آنتی بیوتیک ها می توانند عفونت های باکتریایی را درمان کنند، اما در برابر عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا موثر نیستند. استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها می تواند بر سلامت گوارش شما تأثیر منفی بگذارد و باعث مشکلات دیگری شود.
با پزشک خود صحبت کنید.
اگر قبلاً هنگام مصرف آنتی بیوتیک دچار اسهال شده اید، به پزشک خود اطلاع دهید. آنها ممکن است بتوانند آنتی بیوتیکی را تجویز کنند که احتمال کمتری برای ایجاد این مشکل دارد.
برگرفته از:
داروخانه آنلاین دارونت
