کم خونی چیست؟

کم خونی وضعیتی است که زمانی رخ می دهد که خون شما دارای تعداد گلبول های قرمز یا کاهش یافته باشدهموگلوبین پروتئینی که به گلبول های قرمز خون شما کمک می کند تا اکسیژن را از ریه ها به بقیه بدن منتقل کنند. وقتی کم خونی دارید، خون شما اکسیژن کمتری نسبت به حالت عادی دارد. این می تواند علائمی مانند خستگی و ضعف، تنگی نفس،سرگیجه،سردردو ضربان قلب نامنظم.

کم خونی می تواند در هر فردی صرف نظر از سن، نژاد یا قومیت ایجاد شود. با این حال، برخی از افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند، از جمله افرادی که سرطان دارنداختلال خود ایمنی، یادوره های سنگین.

درمان کم خونی خفیف تا متوسط ​​معمولاً شامل مکمل ها یا داروهایی است که به خون شما کمک می کند تا گلبول های قرمز بیشتری تولید کند. در موارد شدیدتر، انتقال خون یا جراحی ممکن است ضروری باشد

انواع کم خونی

انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد. برخی از انواع رایج تر و راحت تر از سایرین درمان می شوند، اما اگر درمان نشوند همگی می توانند منجر به عوارض شوند.

نارسایی کمبود آهن

زمانی که آهن کافی ندارید، در معرض خطر ابتلا به بیماری هستیدنارسایی کمبود آهن. این نوع رایج کم خونی معمولاً زمانی رخ می دهد که شما آهن کافی در رژیم غذایی خود مصرف نکنید. 30 درصد زنان و کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد. سطوح پایین آهن همچنین می تواند به دلیل از دست دادن خون یا شرایط پزشکی ایجاد شود که جذب آهن را برای بدن شما دشوار می کند.

در حالی که این نوع کم خونی به ندرت باعث مرگ می شود، اما می تواند منجر به عوارض قابل توجهی شود. علائم و عوارض احتمالی عبارتند از:

• خستگی
• سردرد
• سندرم پاهای بی قرار، وضعیتی که باعث می شود پاهای شما بدون کنترل حرکت کنند
• مشکلات قلبی
• عوارض بارداری مانند زایمان زودرس (قبل از 36 هفته) و وزن کم نوزاد هنگام تولد

کم خونی ناشی از فقر آهن می تواند باعث بدتر شدن سایر شرایط پزشکی یا بی اثر بودن درمان شود

کم خونی خطرناک

کم خونی خطرناک یک اختلال خود ایمنی است، به این معنی که بدن شما به اشتباه به سلول های سالم حمله می کند. این نوع کم خونی نسبتا نادر است. این بیماری کمتر از 2 درصد از افراد بالای 60 سال را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد

افراد مبتلا به کم خونی خطرناک دارای سطوح پایین ویتامین B12 هستند. بدن شما نیاز داردویتامین B12برای ساخت گلبول های قرمز سالم و حفظ عملکرد صحیح سیستم عصبی. کم خونی خطرناک باعث ایجاد گلبول های قرمز بزرگتر از حد طبیعی می شود که به طور موثر تقسیم نمی شوند. این سلول‌های خونی در خارج شدن از مغز استخوان (جایی که ساخته شده‌اند) مشکل دارند و بنابراین نمی‌توانند اکسیژن را در سراسر بدن شما حمل کنند.

در صورت عدم درمان، کم خونی خطرناک می تواند عوارض جدی ایجاد کند. ممکن است خونریزی و عفونت و همچنین آسیب غیرقابل برگشت مغزی یا عصبی را تجربه کنید. نوزادان افرادی که کمبود ویتامین B12 دارند بیشتر احتمال دارد که تاخیر رشد و نقایص مادرزادی را تجربه کنند، به ویژه در مغز و نخاع.

کم‌خونی آپلاستیک

کم خونی آپلاستیک یک بیماری خونی نادر اما جدی است. زمانی اتفاق می‌افتد که مغز استخوان شما نتواند سلول‌های خونی جدید کافی بسازد تا بدن شما به درستی کار کند. این نوع کم خونی، که حدود دو نفر از هر یک میلیون نفر در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می دهد، معمولاً از آسیب سلول های بنیادی داخل مغز استخوان شما ناشی می شود. این باعث می شود که مغز استخوان شما گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت های کمتری بسازد. کم خونی آپلاستیک اغلب به این دلیل رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن شما به سلول های بنیادی حمله می کند و آنها را از بین می برد

کم خونی آپلاستیک درمان نشده می تواند منجر به عوارض جدی مانندضربان قلب نامنظم و نارسایی قلبی همچنین خطر ابتلا به مشکلات خونریزی را افزایش می دهد،سرطان خون(نوعی سرطان که در سلول های خونی شروع می شود)، و سایر بیماری های خونی جدی

کم خونی آپلاستیک یک وضعیت تهدید کننده زندگی با میزان مرگ و میر بسیار بالا است. اگر بیماری درمان نشود، حدود 70 درصد از افراد در طی یک سال جان خود را از دست می دهند. میزان بقای پنج ساله برای افراد زیر 20.11 سال حدود 80 درصد است

کم خونی همولیتیک

با کم خونی همولیتیک، گلبول‌های قرمز خون شما سریع‌تر از جایگزینی آنها تخریب می‌شوند. انواع مختلفی از کم خونی همولیتیک وجود دارد. این نوع کم خونی می تواند اکتسابی یا ارثی باشد و علت آن همیشه مشخص نیست.1 این نوع کم خونی نادر است و تقریباً 1 تا 3 نفر در هر 100000 نفر در سال به آن مبتلا می شود. این می تواند در هر سنی رخ دهد.12

افراد مبتلا به کم خونی همولیتیک خفیف ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند، اما افرادی که موارد جدی تری دارند در صورت عدم درمان ممکن است در معرض خطر عوارض جدی قرار گیرند. عوارض احتمالی شامل ضربان قلب نامنظم، قلب بزرگتر از حد طبیعی و نارسایی قلبی است.

علائم کم خونی

علائم کم خونی بسته به شدت بیماری و سرعت پیشرفت آن می تواند متفاوت باشد. افراد مبتلا به کم خونی خفیف ممکن است به هیچ وجه علائمی را تجربه نکنند. علائم معمولاً با پیشرفت بیماری بدتر می شوند.

علائم اولیه کم خونی شامل رنگ پریدگی غیر طبیعی پوست و احساس ضعف یا خستگی است. با پیشرفت کم خونی، ممکن است علائمی مانند موارد زیر را تجربه کنید:

• سرگیجه
• افزایش تشنگی
• تعریق
• نبض سریع
• تنفس سریع
• علائم دهان مانند تورم زبان، خشکی دهان و زخم (زخم های کوچک)
• کویلونیشیا (شکننده، قاشقی شکل ناخن ها)
• ریزش مو

علائم کم خونی شدیدتر عبارتند از:

• گرفتگی ساق پا
• تنگی نفس
• ضربه مغزی

تجربه علائم مرتبط با قلب با کم خونی معمول است – در درجه اول به این دلیل که قلب شما باید سخت تر کار کند تا خون غنی از اکسیژن را به بدن شما برساند. این علائم می تواند شامل همه چیز باشد، از آریتمی (ریتم غیر طبیعی قلب) و سوفل قلب گرفته تا بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی.

چه چیزی باعث کم خونی می شود؟

سه علت اصلی کم خونی وجود دارد:

• عدم تولید گلبول قرمز:کمبودهای تغذیه ای یا جذب ناکافی مواد مغذی می تواند توانایی بدن شما را برای تولید گلبول های قرمز کاهش دهد.
• میزان بالای تخریب گلبول های قرمز خون:شرایط مزمن می تواند بر توانایی بدن شما برای ساخت گلبول های قرمز کافی تأثیر بگذارد یا حتی منجر به تخریب گلبول های قرمز شود.
• از دست دادن خون:از دست دادن خون از طریق قاعدگی یا خونریزی داخلی (مثلاً در معده یا روده بزرگ) نیز می تواند منجر به کم خونی شود.

عوامل خطر

انواع شرایط مختلف و عوامل ژنتیکی می تواند خطر ابتلا به کم خونی را افزایش دهد. عوامل خطر عبارتند از:

• رژیم غذایی کم آهن، ویتامین B12 یا اسید فولیک
• اهدای خون مکرر
• دوره های سنگین
• بارداری
• سرطان
• زخم ها
• پولیپ روده بزرگ
• سرطان روده بزرگ
• اختلالات خود ایمنی
• شرایط ارثی
• بیماری های خونی مانند بیماری سلول داسی شکل (SCD)، وضعیتی که در آن هموگلوبین غیرطبیعی باعث می شود گلبول های قرمز سفت و هلالی شکل شوند.
• شرایط متابولیک مانند کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز، یک وضعیت ژنتیکی که باعث تجزیه گلبول های قرمز می شود.
• قرار گرفتن مکرر در معرض سمومی مانند آفت کش ها
• پرتو درمانی و شیمی درمانی
• عفونت های ویروسی مانندویروس اپشتین بار(EBV)، یک ویروس تبخال شایع و بسیار مسری که از طریق مایعات بدن مانند بزاق پخش می شود.

تشخیص

تشخیص کم خونی معمولاً با معاینه فیزیکی برای یافتن زبان رنگ پریده و ناخن های شکننده شروع می شود. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما در مورد سابقه پزشکی، رژیم غذایی، و اینکه آیا سایر اعضای خانواده تا به حال مبتلا به کم خونی تشخیص داده شده اند یا خیر، سوال خواهد کرد.

آنها همچنین آزمایش خون را سفارش می دهند و گزینه های دیگر آزمایش را در نظر می گیرند.

آزمایش خون ممکن است شامل موارد زیر باشد: 16

• شمارش کامل خون (CBC):یک آزمایش خون که اطلاعاتی در مورد نشانگرهای مختلف از جمله گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها ارائه می دهد. این یکی از رایج ترین راه ها برای بررسی کم خونی است.
• میانگین غلظت هموگلوبین سلولی(MCHC):آزمایش خونی که میزان هموگلوبین گلبول قرمز را نسبت به حجم سلول اندازه گیری می کند.
• میانگین هموگلوبین سلولی(MCH):یک آزمایش خون که میانگین هموگلوبین را در گلبول های قرمز شما اندازه گیری می کند.
• سطوح هماتوکریت:آزمایش خونی که درصد گلبول های قرمز خون را اندازه گیری می کند.
• میانگین حجم جسمی (MCV):آزمایش خونی که اندازه متوسط ​​گلبول های قرمز شما را اندازه گیری می کند.

سایر آزمایشات و ابزارهای تشخیصی ممکن عبارتند از: 16

• آزمایشات مغز استخوان:دو آزمایش مغز استخوان – آسپیراسیون و بیوپسی – می تواند کم خونی را تشخیص دهد و اغلب با هم انجام می شود. آسپیراسیون روشی است برای جمع آوری مقدار کمی مایع از مغز استخوان. سپس پزشک شما بیوپسی را انجام می دهد که شامل برداشتن مقدار کمی از بافت مغز استخوان است. هدف از آزمایش مغز استخوان تعیین این است که آیا مغز استخوان شما سالم است و آیا مقادیر طبیعی سلول های خونی تولید می کند یا خیر.
• آزمایش ادرار:آزمایش ادرار به تشخیص درست کارکرد کلیه ها کمک می کند. آنها همچنین ممکن است خونریزی در دستگاه ادراری شما را تشخیص دهند.
• آزمایشات ژنتیکی:آزمایش‌های ژنتیکی وجود ژن‌هایی را شناسایی می‌کنند که بر نحوه ساخت گلبول‌های قرمز در بدن تأثیر می‌گذارند.
• سایر آزمایشات تشخیصی:آکولونوسکوپی می تواند خونریزی در روده بزرگ شما را تشخیص دهد. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما همچنین ممکن است یک آندوسکوپی را برای بررسی خونریزی در مری، معده و روده کوچک در نظر بگیرد. برای انجام آندوسکوپی، پزشک یا جراح یک لوله منعطف با دوربین به نام آندوسکوپ را وارد بدن شما می کند.

درمان های کم خونی

درمان کم خونی به علت و شدت بیماری شما بستگی دارد. برخی از انواع کم خونی را می توان با تغییر رژیم غذایی و مکمل ها درمان کرد. کم خونی شدیدتر ممکن است نیاز به تزریق خون، پیوند خون یا مغز استخوان یا جراحی داشته باشد.

هدف اولیه درمان افزایش تعداد گلبول های قرمز یا هموگلوبین و بهبود سطح اکسیژن در خون و همچنین تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی شما است. سایر اهداف درمانی شامل درمان بیماری زمینه ای که باعث کم خونی شما می شود و همچنین پیشگیری از عوارضی مانند آسیب قلبی یا عصبی است.

رژیم غذایی

از جمله بیشتر غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی یکی از راهبردهای اصلی درمان کم خونی فقر آهن زودرس یا خفیف است. آهن به طور طبیعی در انواع حیوانات وجود دارد وغذاهای گیاهی . آهن هِم نوعی آهن است که در غذاهای حیوانی مانند گوشت، مرغ، غذاهای دریایی و تخم مرغ یافت می شود. آهن غیر هِم در غذاهای گیاهی یافت می شود. بدن شما حدود 25 درصد از آهن هِم و حدود 17 درصد از آهن غیر هم را جذب می کند.

آهن هِم همچنین جذب آهن غیر هم را افزایش می دهد. بنابراین، افرادی که از منابع حیوانی آهن استفاده نمی کنند، اغلب نیاز به مصرف بیشتر منابع آهن گیاهی یا مصرف مکمل آهن برای رفع نیاز روزانه خود دارند. توصیه های روزانه آهن حدود 1.8 برابر بیشتر استگیاهخواران و وگان ها .

غذاهای غنی از آهن عبارتند از:

• گوشت گاو
• طیور
• تخم مرغ
• لوبیا سفید
• سبزی با برگ تیره

شما می توانید این مواد را با غذاهایی که سرشار از مواد غذایی هستند ترکیب کنیدویتامین سی مانند کلم بروکلی، پرتقال و توت فرنگی. ویتامین C به بدن شما در جذب آهن کمک می کند.

مکمل

رایج ترین رویکرد برای درمان کم خونی فقر آهن از طریق مکمل خوراکی (قرصی که از طریق دهان مصرف می شود) آهن است. دوز به عواملی مانند سن و کمبود آهن و همچنین توانایی شما در تحمل عوارض جانبی بالقوه بستگی دارد. برای موارد شدیدتر، درمان با آهن (آهن که از طریق یک خط داخل وریدی یا IV در رگ شما داده می شود) استفاده می شود. یکی از مزایای این روش این است که فقط یک یا دو جلسه طول می کشد تا آهن بدن شما دوباره پر شود.

برای افراد مبتلا به کم خونی خطرناک، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ممکن است از آن استفاده کنندمکمل های B12یا تزریق برای بازگرداندن سطح ویتامین B12. ژل ها و اسپری های بینی می توانند گزینه های ارزشمندی برای افرادی باشند که در بلعیدن قرص ها مشکل دارند.

مکمل های غذایی توسط FDA حداقل تنظیم می شوند و ممکن است برای شما مناسب باشند یا نباشند. اثرات مکمل ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به متغیرهای زیادی از جمله نوع، دوز، دفعات استفاده و تداخل با داروهای فعلی بستگی دارد. لطفاً قبل از شروع هر گونه مکمل با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا داروساز خود صحبت کنید.

داروها

داروهایی که شرایط زمینه‌ای که باعث کم خونی می‌شود را درمان می‌کنند، می‌توانند خود کم‌خونی را نیز درمان کنند. اگر داروی فعلی شما باعث کم خونی می شود، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است تنظیماتی را انجام دهد یا داروی شما را برای کاهش علائم شما تغییر دهد.

اگر مبتلا به کم خونی آپلاستیک یا کم خونی همولیتیک هستید، ممکن است داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی شما تجویز شود که به عنوان سرکوب کننده های ایمنی شناخته می شوند. برای کم خونی آپلاستیک، آنها همچنین ممکن است داروهایی را تجویز کنند که مغز استخوان شما را برای ساخت گلبول های قرمز تحریک می کند، مانند اریتروپویتین درمانی (تزریق هورمونی به نام اریتروپویتین، که به تولید گلبول های قرمز خون کمک می کند).

انتقال خون

اگر کم خونی شدید فقر آهن دارید، ممکن است پزشک شما تزریق خون را برای افزایش سریع سطح آهن و گلبول های قرمز خون توصیه کند. این روش معمولا یک تا چهار ساعت طول می کشد و شامل نظارت قبل و بعد از عمل است. انتقال خون همچنین به درمان کم خونی آپلاستیک کمک می کند.3

پیوند خون و مغز استخوان

برای افراد مبتلا به کم خونی آپلاستیک شدید، یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است جایگزینی سلول های بنیادی آسیب دیده در مغز استخوان را با سلول های سالم توصیه کند. در طی این روش، دوزهای بالایی ازشیمی درمانی(داروهایی که برای درمان سرطان استفاده می‌شوند) – و احتمالاً پرتو – سلول‌های بنیادی ناکارآمد را قبل از اینکه سلول‌های بنیادی اهداکننده وارد بدن شما شوند، از بین می‌برند. این نوع پیوند در افرادی که اهداکنندگانی با انواع سلولی نزدیک به هم دارند، بهترین نتیجه را دارد. این معمولا برای کودکان و بزرگسالان جوان استفاده می شود.

عمل جراحی

گاهی اوقات برای خونریزی داخلی که باعث کم خونی می شود، جراحی لازم است. افراد مبتلا به کم خونی همولیتیک نیز ممکن است برای برداشتن طحال تحت عمل جراحی قرار گیرند زیرا طحال سلول های غیر طبیعی را از خون خارج می کند. این رویکرد به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد.

جلوگیری

برخی از انواع کم خونی، به ویژه آنهایی که به دلیل کمبود ویتامین یا مواد معدنی ایجاد می شوند، قابل پیشگیری هستند. انواع دیگر کم خونی شرایط طولانی مدتی هستند که نیاز به مدیریت و درمان مداوم دارند.

گنجاندن غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی شما نیز می تواند به پیشگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن کمک کند، به خصوص اگر آنها را با غذاهای سرشار از ویتامین C ترکیب کنید.

همچنین می توانید سعی کنید از محرک های بالقوه ای که می توانند خطر کم خونی شما را افزایش دهند، اجتناب کنید. به عنوان مثال، برخی از انواع کم خونی توسط چیزهایی مانند غذاهای خاص یا دمای سرد ایجاد می شود. اگر کم خونی همولیتیک دارید، شستن مرتب دست ها و حفظ فاصله با افرادی که ممکن است بیمار باشند می تواند خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهد.

اگر پریودهای سنگین دارید، با یک متخصص زنان و زایمان در مورد نحوه رسیدگی به این وضعیت قبل از ایجاد کم خونی صحبت کنید.

شرایط مرتبط

تعدادی از شرایط مرتبط با کم خونی وجود دارد که بسیاری از آنها قلب را درگیر می کند. به عنوان مثال، کم خونی معمولاً با سندرم های حاد کرونری (ACS)، گروهی از شرایط ناشی از جریان خون ناگهانی یا به شدت محدود به قلب رخ می دهد.

سایر شرایط رایج مرتبط عبارتند از:

• نارسایی قلبی:کم خونی اغلب با نارسایی قلبی رخ می دهد. تحقیقات نشان می دهد که این به دلیل رابطه پیچیده بین کمبود آهن، بیماری کلیوی و تولید سیتوکین است. سیتوکین ها پروتئین هایی هستند که به مبارزه با عفونت ها کمک می کنند.20
• فشار خون:کم خونی در میان افراد مبتلا به فشار خون (فشار خون بالا) شایع است. افراد مبتلا به کم خونی نیز تمایل به خواندن فشار خون بالاتری دارند
• بیماری انسداد مزمن ریه(COPD):کم خونی در افراد مبتلا به COPD شایع است، یک بیماری مزمن ریوی که به ریه ها آسیب می رساند و تنفس را دشوار می کند. تا 33 درصد افراد مبتلا به COPD کم خونی دارند.22
• کم کاری تیروئید:افراد مبتلا به بیماری های تیروئید مانند کم کاری تیروئید (کم کاری غده تیروئید) اغلب کم خونی دارند. دلایل این ارتباط همچنان نامشخص است.23
• بیماری مزمن کلیوی(CKD):برخی عوامل می توانند احتمال ابتلا به کم خونی همراه با بیماری مزمن کلیوی را افزایش دهند. به عنوان مثال، یک متاآنالیز در سال 2020 از 28 مطالعه نشان داد که بیماران زن مبتلا به بیماری کلیوی 36 درصد بیشتر در معرض ابتلا به کم خونی هستند.
• روماتیسم مفصلی:کم خونی در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید (RA)، یک بیماری خود ایمنی که باعث التهاب مفاصل می شود، شایع است. تخمین تعداد افراد مبتلا به هر دو بیماری بسیار متفاوت است، اما بین 30-60% قرار دارد.

زندگی با کم خونی

کم خونی اغلب با مکمل ها، مداخلات سبک زندگی و داروها قابل درمان و کنترل است. درمان زودهنگام آن همچنین می تواند سطح انرژی را بهبود بخشد، به شما امکان می دهد فعال تر باشید و کیفیت کلی زندگی شما را بهبود بخشد – به خصوص اگر کم خونی خفیف یا متوسط ​​دارید.

با این حال، برخی از انواع کم خونی می تواند شدید، طولانی مدت و حتی کشنده باشد. در صورت عدم درمان، برخی از انواع کم خونی می توانند باعث نارسایی چند اندام و در نهایت منجر به مرگ شوند.

منبع:www.health.com