آهن دشمن کم خونی
کمبود آهن میتواند به فقر آهن منجر شود که این اتفاق اکسیژنرسانی به اندامها و بافتها را کاهش میدهد. با توجه به اینکه کمبود آهن شایعترین دلیل کم خونی است، مصرف قرص آهن بخش مهمی از درمان کم خونی را تشکیل میدهد. در این مقاله، انواع قرص آهن و همچنین فواید و عوارض آنها بررسی میشوند. با ما همراه باشید.
کم خونی یکی از مشکلات شایع در جوامع جهان است و بر تعداد زیادی از افراد تأثیر میگذارد به ویژه در زنان و کودکان رایج است. آهن به عنوان دشمن کم خونی یکی از عناصر مهمی است که برای عملکرد صحیح بدن ضروری است و در تولید هموگلوبین، یک پروتئین مسئول انتقال اکسیژن در خون، نقش اساسی دارد. بنابراین، کمبود آهن میتواند منجر به کاهش تولید هموگلوبین و بروز فقر آهن شود.
عوامل متعددی میتوانند منجر کم خونی شوند، از جمله مصرف ناکافی آهن در رژیم غذایی، جذب ناکافی آهن توسط بدن، افزایش نیاز به آهن در دوران بارداری و شرایط بالینی مانند خونریزی مزمن یا عفونتهای مزمن.
آنچه در این مقاله می خوانیم:
انواع قرص آهن
آیا قرص آهن برای کم خونی است؟
چه افرادی ممکن است به مکمل آهن نیاز داشته باشند ؟
نحوه مصرف قرص آهن
رژیم غذایی غنی از آهن،که میتواند به پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی کمک کند
برنامه غذایی، برای کمک به کمبود آهن و کم خونی
انواع قرص آهن
به طور کلی، آهن در مکملها به دو شکل آهن فروس (ferrous) و آهن فریک (ferric) یافت میشود. به دلیل حلالیت بالاتر، جذب آهن فروس نسبت به آهن فریک برای بدن آسانتر است. محبوبترین مکملهای آهن شامل فروس سولفات، فروس گلوکونات، فریک سولفات و فریک سیترات میشوند. ویتامین C نیز به بدن در جذب آهن کمک میکند، بنابراین برخی تولیدکنندگان این ویتامین را به فرمولاسیون محصولات خود اضافه میکنند.
آیا قرص آهن برای کم خونی است؟
از میان تمام فواید قرص آهن شایعترین بیماری که به قرص آهن نیاز دارد، کم خونی فقر آهن است. اکثر مردم میتوانند تمام آهن مورد نیاز خود را از غذاها دریافت کنند، اما در صورت دچار کم خونی هستید، احتمالاً آهن موجود در رژیم غذایی کافی نیست. در افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن، تعداد گلبول قرمز کم است و به همین دلیل اکسیژن کافی به قسمتهای مختلف بدن نمیرسد. علائم کم خونی فقر آهن شامل موارد زیر است:
- خستگی
- ضعف
- سرگیجه
- تنگی نفس
- پوست رنگپریده
درمان کمبود آهن میتواند علائم مرتبط با آن را کاهش دهد و به جلوگیری از عوارض ناشی از کم خونی کمک کند. علاوه بر این، بعضی از افراد به دلیل ابتلا به اختلال کمتوجهی-بیشفعالی (ADHD) یا با هدف بهبود عملکرد ورزشی از مکمل آهن استفاده میکنند. برخی تحقیقات نشان دادهاند که کمبود آهن ممکن است با ADHD مرتبط باشد، اما نیاز به تحقیقات بیشتری است. همچنین، در یک مطالعه علمی مشخص شد که مصرف مکمل آهن میتواند عملکرد ورزشی را در افرادی که کمبود آهن دارند، بهبود بخشد.
چه افرادی ممکن است به مکمل آهن نیاز داشته باشند؟
هر کسی ممکن است به مکمل آهن نیاز داشته باشد و به کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن مبتلا شود، اما این مشکل در افراد زیر شایعتر است:
- زنانی که در سنین باروری بهسر میبرند و پریود میشوند (اگر خونریزی قاعدگی شما شدید است، مصرف قرص آهن در دوران پریود میتواند از بروز کم خونی جلوگیری کند.)
- زنان باردار
- کودکان (عدم دریافت قرص آهن در کودکان مبتلا به کم خونی باعث مختل شدن رشد و تکامل آنها میشود.)
- افرادی که به طور مکرر خون اهدا میکنند
- افرادی که جراحی بایپس معده انجام میدهند
- نوزادان نارسی که قبل از هفته 37 بارداری به دنیا میآیند
- گیاهخواران
- افراد مبتلا به بعضی از بیماریها (مثل سرطان، مشکلات گوارشی و نارسایی قلبی)
- بیماران کلیوی که همودیالیز میشوند
- استفاده طولانیمدت از آنتیاسیدها
نحوه مصرف قرص آهن
پزشک ممکن است از شما بخواهد هر روز از مکمل آهن به عنوان دشمن کم خونی استفاده کنید. با این حال، بعضی از تحقیقات نشان دادهاند که مصرف یک روز در میان آهن هم امکان دارد موثر باشد و حتی جذب بهتری داشته باشد. در مورد اینکه کدام استراتژی برای شما مناسبتر است، با پزشک صحبت کنید.
نکات مهمی که باید در حین مصرف مکمل آهن رعایت کنید عبارتند از:
- بهتر است مکمل آهن را با معده خالی بخورید. اما در صورت بروز مشکلات گوارشی، میتوانید آن را همراه با غذا مصرف کنید.
- قرص را به طور کامل ببلعید. آن را خرد نکنید، نجوید یا نشکنید.
- سعی کنید مکمل آهن را همراه با ویتامین C (برای مثال، یک لیوان آب پرتقال) مصرف کنید تا جذب آن بیشتر شود.
- بعضی مواد غذایی مانند لبنیات، تخممرغ، اسفناج، غلات کامل و کافئین میتوانند جذب آهن را کاهش دهند. سعی کنید حداقل یک ساعت قبل و بعد از مصرف مکمل از خوردن این غذاها خودداری کنید.
- بین زمان مصرف قرص آهن با زمان مصرف آنتیاسیدها (که برای خنثی کردن اسید معده تجویز میشوند) و مکمل کلسیم حداقل یک ساعت فاصله در نظر بگیرید. آنتیاسیدها اسیدیته معده را که برای جذب آهن لازم است، کاهش میدهند.
در بیشتر موارد، به تدریج که بدنتان با مکمل سازگار میشود، این عوارض کاهش مییابند. اما اگر ادامه پیدا کردند یا باعث نگرانی شما شدند، با پزشک صحبت کنید.
اگر در مصرف مکمل آهن زیادهروی کنید، ممکن است دچار مسمومیت شوید. تجمع آهن در بدن میتواند در نهایت به سیروز کبدی، سرطان کبد و بیماری قلبی منجر شود. در موارد شدید، مصرف بیش از حد آهن (60 میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) باعث نارسایی اندام، کما و مرگ میشود. اگر فکر میکنید آهن زیادی مصرف کردهاید، در اسرع وقت به دنبال درمان بروید.
بعضی از اختلالات ژنتیکی باعث میشوند بدن از غذاها مقدار زیادی آهن جذب کند که این میتواند به اضافه بار آهن منجر شود. هموکروماتوز یک اختلال ژنتیکی است که باعث تجمع آهن در بدن میشود. در صورت ابتلا به این بیماری، مصرف مکمل آهن توصیه نمیشود.
رژیم غذایی غنی از آهن،که میتواند به پیشگیری از کمبود آهن و کم خونی کمک کند
گوشت قرمز: گوشت قرمز، به خصوص گوشت قرمز قهوهای، یکی از بهترین منابع آهن است. حاوی آهن همجذبپذیری به نام همآهن است که بدن به راحتی آن را جذب میکند.
ماهی و میگو: برخی از ماهیان مثل ماهی قزلآلا و ماهی تن ماهیانی هستند که حاوی آهن هستند. همچنین، میگو نیز یک منبع خوب از آهن است.
خرما: خرما نیز یک منبع غنی از آهن است. از خرما به عنوان یک میانوعده سالم میتوانید استفاده کنید.
حبوبات: لوبیا سیاه، لوبیا چیتی، نخود و عدس انواعی از حبوباتی هستند که منابع خوبی از آهن هستند. میتوانید آنها را به طبخها و سالادها اضافه کنید.
تخم مرغ و آجیل: تخم مرغ حاوی مقدار قابل توجهی آهن است. همچنین، آجیلهایی مانند بادام و پسته نیز حاوی آهن هستند.
سبزیجات تاریک رنگ: سبزیجاتی مانند اسفناج و کلم بروکلی حاوی آهن هستند. این سبزیجات همچنین حاوی ویتامین C هستند که باعث افزایش جذب آهن از منابع گیاهی میشود.
محصولات غنی شده با آهن: برخی از محصولات غذایی مانند صبحانههای غنی شده با آهن، نانها و غلات قرمز غنی شده با آهن میتوانند یک منبع مکمل آهن باشند.
برنامه غذایی، برای کمک به کمبود آهن و کم خونی
صبحانه:
– یک بشقاب اسفناج تازه با تخم مرغ پخته شده و پنیر پنیر
– یک لقمه نان تمامسیره با رب گوجهفرنگی و پنیر پیتزا
میانوعده:
– یک دسته انگور و یک دسته توتفرنگی
ناهار:
– سالاد طبیعی با اسفناج، ریحان، لوبیا سیاه، رب گوجهفرنگی و پنیر پنیر
– یک پیمانه عدس پخته با ادویهها و آبلیمو
میانوعده:
– یک کاپوچینو با شیر پرفایبر
شام:
– یک پیمانه برنج قهوهای با سبزیجات تفتداده شده و ماهی قزلآلا سرخ شده
– یک سیبزمینی پخته با ماست چرب و پیاز سرخ شده
میانوعده:
– یک لیوان دوغ یا عصرانه با آجیلهای مختلف
نکتهها:
– ترکیب غذاها را میتوانید به تناسب ذایقه خود تنظیم کنید.
– از منابع غذایی غنی ویتامین C مانند پرتقال، توتها و گیاهان سبز برای همجذب بهتر آهن استفاده کنید.
نتیجه گیری
مکملهای آهن میتوانند بهبود کم خونی ناشی از کمبود آهن را تسریع و تسهیل کنند. آهن یکی از اجزای اصلی بدن است که برای تولید هموگلوبین، پروتئین حمل کننده اکسیژن در خون، ضروری است. با مصرف مکملهای آهن، سطح آهن در بدن افزایش مییابد و این میتواند بهبود علائم کم خونی مانند خستگی، ضعف و کاهش توانایی تحمل فعالیتهای روزمره را به همراه داشته باشد.
مکملهای آهن در اشکال مختلفی مانند قرصها، کپسولها و شربتها در دسترس هستند. برخی از این مکملها حاوی فرمهای مختلف آهن مانند سولفات آهن، فمات آهن، گلوکونات آهن و سیترات آهن هستند.
همچنین، برای بهرهبرداری بهتر از مکملهای آهن، میتوانید راهنمایی پزشک خود را دریافت کنید. زیرا مصرف مکملهای آهن نیاز به تعیین دقیق دوز و مدت زمان مصرف دارد و ممکن است در برخی موارد خاص مانند عوارض جانبی، تداخل با داروهای دیگر و یا مشکلات گوارشی مشاهده شود. پزشک شما میتواند نیازهای شما را بررسی کرده و مکمل آهن مناسب را توصیه کند.
آهن به عنوان دشمن کم خونی یک ماده معدنی حیاتی است که به گلبولهای قرمز خون کمک میکند تا اکسیژن را به قسمتهای مختلف بدن منتقل کنند.
هر یک از انواع قرص آهن دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و برای استفاده در بارداری باید با پزشک مشورت شود. همچنین، مصرف قرص آهن در بارداری باید زیر نظر پزشک باشد و به مقدار توصیه شده توسط او مصرف شود. در زمان خرید قرص آهن به میزان آهن موردنیاز بدن، سن، جنس و … توجه کرده و حتما با پزشک خود مشورت کنید.