بدن انسان برای جابجایی اکسیژن در گلبول‌های قرمز خون به آهن نیاز دارد، همچنین آهن نقش مهمی در انتقال پیام‌های عصبی ایفا می‌کند در حالی که عوارض جانبی مصرف آهن ممکن است خطرات بسیاز زیادی را به دنبال داشته باشد. از این رو باید در مصرف انواع مکمل آهن دقت بیشتری داشته باشید.
با کمبود آهن، شما به تدریج با احساس خستگی، ضعف، سرگیجه و مشکل در تمرکز در فعالیت‌های روزانه مواجه خواهید شد. بر اساس گزارش‌های منتشر شده از وزارت بهداشت، بیش از 70 درصد خانوارهای ایرانی کمبود آهن دارند و از این میان 30 درصد افراد از کم‌خونی رنج می‌برند. از همین رو، با اهمیت این ماده معدنی و زمان درست مصرف مکمل آهن آشنا باید شویم و نکات مهم در مصرف مکمل های آهن را بدانیم که در این مقاله به این موضوعات می پردازیم هم چنین در خصوص عوارض جانبی مصرف آهن خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله می خوانیم:
مکمل آهن
چه کسانی به مکمل آهن نیاز دارند؟
نکات مهم استفاده از مکمل های آهن
عوارض جانبی مصرف آهن و قرص آن چیست؟
افزایش سطح آهن خون چقدر طول می کشد؟
بهترین قرص آهن برای ریزش مو
نتیجه گیری
مکمل آهن
مصرف مواد غذایی مانند لوبیا، جگر، نخود، ماهی و سایر مواد غذایی می‌تواند نقش مهمی در کنترل میزان آهن بدن ایفا کند چرا که این گروه مواد غذایی سرشار از آهن هستند. با این حال، بسیاری از افراد با کمبود آهن مواجه هستند و مصرف مکمل آهن سریع‌تر از منابع غذایی می‌تواند منجر به کنترل سطح این ماده معدنی در بدن شود. مکمل‌های آهن معمولاً به صورت کپسول عرضه می‌شوند، اما افرادی که میزان آهن در بدن آنها بسیار کم باشد، ممکن است با تجویز پزشک به نوع تزریقی آن نیاز داشته باشند.
چه کسانی به مکمل آهن نیاز دارند؟
خانم‌های باردار: بر اساس دستورالعمل موسسه ملی سلامت، میزان آهن مورد نیاز روزانه برای افراد باردار 27 میلی‌گرم است. اگر این مقدار کمتر از این باشد، توصیه می‌شود که با پزشک مشورت کنند.
خانم ها در دوره عادت ماهانه (پریودی): سیکل‌های ماهیانه در بانوان منجر به کاهش ذخایر آهن در بدن می‌شود و به همین دلیل شیوع کم‌خونی در زنان بیشتر است.
دیالیز: افرادی که دیالیز کلیه انجام می‌دهند به مقدار بیشتری آهن نیاز دارند، زیرا کلیه‌ها نقش مهمی در خون‌سازی دارند و اختلال در عملکرد آنها به طور مستقیم با کم‌خونی در ارتباط است. این افراد نیاز به مشاوره پزشکی دارند.
نکات مهم استفاده از مکمل های آهن
- بهتر است آهن با معده‌ی خالی، یعنی ۱ ساعت قبل از غذا یا دو ساعت بعد از غذا مصرف شود. در صورتی که مصرف آهن با معده‌ی خالی ناراحتی معده را ایجاد کند، می‌توانید آن را بعد از غذا مصرف کنید.
- بعضی از غذاها مثل تخم مرغ، قهوه، چای، لبنیات و حبوبات جذب آهن را کاهش می‌دهند. آنتی اسیدها نیز باعث کاهش جذب کلسیم می‌شوند و باید آنها را با فاصله از آهن مصرف کرد.
- برای افزایش جذب آهن می‌توانید آن را همراه با ویتامین C یا یک لیوان آب پرتقال مصرف کنید.
- مصرف بیش از حد آهن برای کودکان ممکن است سمی باشد، بنابراین حتماً از پزشک خود درباره میزان مناسب دوز دریافتی برای فرزندتان مشورت بگیرید تا عوارض جانبی مصرف آهن به کودک شما آسیب نزند.
- قطره آهن برای کودکان و کپسول آهن برای بزرگسالان موجود است که می‌توانید آنها را در اینجا مشاهده و خرید کنید.
- دستورالعمل‌های پزشک در مورد مصرف قرص‌های آهن را جدی بگیرید.
- قرص را باید به صورت کامل ببلعید و از له کردن یا جویدن آنها خودداری کنید.
- بهتر است قرص را صبح‌ها با معده خالی مصرف کنید یا می‌توانید یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف غذا قرص آهن را بخورید.
- قرص را حتماً با یک لیوان آب مصرف کنید. مصرف آبمیوه، به‌خصوص آبمیوه حاوی ویتامین C، به جذب بهتر و بیشتر آهن کمک می‌کند.
- قرص یا مایع آهن خود را با چای، قهوه، شیر، شکلات و نوشابه مصرف نکنید زیرا این مواد مقدار آهن جذب‌شده توسط بدن را کاهش می‌دهند.
- از مصرف همزمان با داروهای خاصی همچون کلسیم مایع، آنتی‌اسیدها، داروهای برای پوکی استخوان، داروهای تیروئید، داروهای پارکینسون، و برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها با قرص آهن خودداری کنید.
عوارض جانبی مصرف آهن
عوارض جانبی مصرف آهن به‌طور معمول، استفاده از دوز مناسب قرص‌های آهن، به‌ندرت باعث ایجاد عوارض جانبی در افراد می‌شود. با این‌حال، در برخی موارد افرادی که قرص آهن مصرف می‌کنند، ممکن است عوارض جانبی زیر را تجربه کنند:
- اسهال
- نفخ و کرامپ شکمی
- یبوست
- حالت تهوع و استفراغ
در بیشتر موارد، عوارض جانبی قرص‌های آهن با تغییر به دیگر مکمل‌ها برطرف می‌شوند. توجه داشته باشید که مصرف بیش‌ازاندازه قرص آهن یا استفاده از قرص‌های آهن با دوز بالا ممکن است عوارض خطرناک‌تری مثل مسمومیت با آهن را ایجاد کند. درصورتی‌که خودتان یا اطرافیانتان بیش‌ازاندازه قرص آهن مصرف کردید، باید در اسرع وقت به بیمارستان مراجعه کنید.
افزایش سطح آهن خون چقدر طول می کشد؟
به‌طور کلی، بازیابی ذخایر آهن بدن حدود ۶ ماه تا یک سال به طول می‌انجامد. در این مدت، سطح آهن خون باید با انجام آزمایش خون به‌طور منظم ارزیابی شود. اگر مشکلات زمینه‌ای منجر به کمبود آهن شما شده‌اند، باید این مشکلات با دقت مشخص و درمان شوند. طول دوره درمانی نیز باید مطابق با دستورات پزشک ادامه یابد و بعد از اتمام دوره درمان، از مصرف خودسرانه قرص آهن خودداری شود چرا که عوارض جانبی مصرف آهن ممکن است اثرات مخربی بر بدن شما داشته باشد.
بهترین قرص آهن برای ریزش مو
کمبود آهن می‌تواند عوارض مختلفی اعم از افزایش ریزش مو را به همراه داشته باشد. اگر مشکل ریزش مو به دلیل کمبود آهن باشد، پزشک ممکن است آزمایشی از سطح فریتین در خون شما درخواست کند. اگر نتایج آزمایش نشان دهد که سطح فریتین کمتر از حد نرمال است، پزشک ممکن است مصرف قرص آهن مناسب را توصیه کند. با این حال، باید توجه داشته باشید که مصرف قرص‌های آهن برای ریزش مو حتماً باید با تجویز پزشک انجام شود، زیرا عوارض جانبی مصرف آهن ممکن است اثرات شدیدی ایجاد کنند. به‌طور عمومی، افراد برای مدت ۳ تا ۶ ماه از قرص آهن برای مشکل ریزش مو استفاده می‌کنند.
نتیجه گیری
مصرف متناوب مکمل‌های آهن ممکن است کم‌خونی را در زنان در دوره قاعدگی در جمعیت‌هایی با زمینه‌های مختلف، بهبود بخشد. این اقدام، بهترین نتایج را در مقایسه با مکمل‌های آهن روزانه به‌خصوص در جلوگیری یا کنترل کم‌خونی ارائه می‌دهد. با این حال، نیاز به اطلاعات بیشتر در زمینه‌هایی مانند موربیدیتی (از جمله پیامدهای مالاریا)، اثرات جانبی، عملکرد کاری، بهره‌وری اقتصادی، افسردگی و پایبندی به مداخلات وجود دارد.
برخی از شواهد به دست آمده نشان می‌دهند که کیفیت پایه این تاثیرات از پائین تا متوسط است و ما هنوز در مورد این تاثیرات اطلاعات کافی نداریم.
برای جلوگیری از عوارض جانبی مصرف آهن حتماً مصرف مکمل آهن را تحت نظر پزشک انجام دهید.
